Belgische bureaus domineren ARC25 Awards met hoofdprijzen voor Poot Architectuur en MAKER architecten

Deze opvallende Belgische dominantie bleef niet onopgemerkt en werd door het vakblad de Architect, organisator van de prijs, zelf nadrukkelijk in de verf gezet. Hoofdredacteur Merel Pit schreef: “Wat mij betreft is het een teken aan de wand dat de vakjury’s de ingezonden Belgische projecten beter waarderen dan Nederlandse. Dit is het directe gevolg van de ondergang van het Nederlandse architectuurbeleid dat Kirsten Schipper zo overtuigend uiteenzette tijdens ARC Podium vorig jaar. Daarnaast lijkt er bij onze zuiderburen meer ruimte te zijn voor experiment en aandacht voor goed opdrachtgeverschap, mede dankzij de ontwerpprijsvragen die de Vlaams Bouwmeester organiseert.” Ook de Volkskrant benadrukte in zijn kop dat “de mooiste architectuur dit jaar uit het zogenoemd lelijkste land ter wereld komt” – een verwijzing naar Renaat Braems bekende typering van België uit 1968.

De reflectie van Sofie De Caigny, directeur van het Nieuwe Instituut in Rotterdam en slotspreker tijdens de uitreiking, versterkte dit beeld. Zij wees erop dat “al de genomineerde projecten gaan over inpassing in een bestaand weefsel, over het versterken van de lange lijnen van de geschiedenis, over de sociale betekenis van architectuur, over het vakmanschap en de materiële geletterdheid van de architect. Laten dat nu net de strategieën zijn die Belgische architecten zich noodgedwongen eigen maakten in de ruimtelijke chaos waarin ze opereren.” Volgens De Caigny winnen deze kwaliteiten aan belang nu hergebruik en transformatie steeds centraler staan in de bouwopgave: “Architecten moeten zich weer vuil maken.” De verschillende jury’s van de ARC25 Awards onderschreven unaniem dat de Vlaamse praktijk een bijzonder hoog niveau heeft bereikt.

Poot Architectuur overtuigt met schoolproject Kasteel in Antwerpen

De Transformatie en Renovatie Award ging naar Kasteel, een middelbare school in hartje Antwerpen, waar Poot Architectuur een gebouw uit 1905 minutieus transformeerde. Het ontwerp combineert een zorgvuldige restauratie met doordachte nieuwe ingrepen. De jury prees vooral de manier waarop een gemis – het ontbreken van verbindingen tussen de lokalen – werd omgezet in de kern van het project. “Het ontwerp ontroert en overdondert tegelijk,” aldus juryvoorzitter Jan Peter Wingender. De toevoeging van een luifel in glas en dieprood staal, die de verschillende bouwdelen verbindt en het binnenhof tot kloppend hart maakt, werd geroemd als zowel functioneel als poëtisch. Het project bevrijdt het bestaande gebouw van liefdeloze toevoegingen en creëert een consistente vormentaal waarin interieur en vast meubilair integraal deel uitmaken van het architectonisch geheel.

Ook de vergroening van het binnenhof en het meervoudig gebruik van de ruimtes – van onderwijs tot sport en dans – overtuigden. De jury zag in Kasteel een voorbeeld van hoe historische gebouwen met beperkte ingrepen toekomstbestendig kunnen worden gemaakt. Het ontwerp bevordert niet alleen de interne samenhang, maar creëert ook een open en licht schoolklimaat waarin leerlingen en leerkrachten zich gemakkelijk kunnen verplaatsen en ontmoeten. Naast Poot Architectuur waren De Nederlandsche Bank in Amsterdam door Mecanoo en Deelfabriek in Kortrijk door ATAMA genomineerd.

MAKER architecten winnen Nieuwe Architectuur Award met sociaal Kortrijks inbreidingsproject

In de categorie Nieuwe Architectuur bekroonde de jury MAKER architecten voor het Stedelijk sociaal inbreidingsproject in Kortrijk. Hier werden achttien vervallen woningen in een tuinwijk uit de jaren twintig vervangen door 31 nieuwe, aanpasbare wooneenheden die de relatie met de publieke ruimte herstellen. De onafhankelijke jury onder leiding van Albert Herder was bijzonder gecharmeerd door de “aandacht voor verschillende schalen: van veerkracht op buurtniveau tot diversiteit op perceelniveau” en door de “serieuze inzet op circulariteit”. Oude gevelstenen en dakpannen werden geoogst en hergebruikt, terwijl nieuwe, eenvoudigere stenen dankzij een baardvoeg een eigen, hedendaagse gelaagdheid toevoegen. De toepassing van bastaardmortel maakt de muren bovendien remontabel en dus opnieuw demonteerbaar.

De jury erkende dat de integratie van natuur nog een aandachtspunt blijft, maar sprak vertrouwen uit dat de geplande vergroening van het binnengebied de “kers op de taart” zal zijn. “Dit is een sterk doordacht plan, met bevlogenheid uitgewerkt,” klonk het in het juryrapport. De keuze voor circulaire bouwmethoden en de zorg voor toekomstige demonteerbaarheid tonen volgens de jury een voorbeeldige toekomstvisie. Andere genomineerden in deze categorie waren Houtrak in Amsterdam door Marcel Lok_Architect en Workshop Architecten, en De Groene Ark in Meise door NU architectuuratelier in samenwerking met archipelago.

Maarten van Kesteren bekroond voor poëtisch en duurzaam passiefhuis

De derde categorie, Niet Verhuizen maar Verbouwen, leverde een Nederlandse winnaar op. Architect Maarten van Kesteren ontving de award voor de transformatie van een jarenzestigvilla in de Amsterdamse Westelijke Tuinsteden tot een energiezuinig passiefhuis. De jury prees “de intelligente en poëtische transformatie waarin architectuur en landschap naadloos samenkomen” en roemde de ingetogen schoonheid en de robuuste aanpak gebaseerd op eenvoudige principes als isolatie en optimale oriëntatie. Van Kesteren geeft binnenkort in C-mine Genk op uitnodiging van Architectuurwijzer een lezing, waar hij toelicht hoe hergebruik van bestaande gebouwen een waardevol alternatief kan zijn voor sloop en nieuwbouw. De andere genomineerden in de categorie Niet Verhuizen maar Verbouwen waren Jutestraat in Mariakerke (BE) door Boris architecten en Rotterdam Loft door Kumiki.

De ARC25 Awards maken duidelijk dat architectuur vandaag meer dan ooit draait om hergebruik, zorg voor context en vernieuwend materiaalgebruik. De bureaus die in de hoofdprijzen vielen, illustreren de sterke positie van ontwerppraktijken die inzetten op circulaire strategieën en intelligente transformatie. Tegelijk bevestigt deze editie dat binnen ons Nederlandse taalgebied een gemeenschappelijke architectuurtaal groeit, waarin vakmanschap, historisch bewustzijn en hedendaagse vernieuwing elkaar versterken. Die gedeelde ontwerphouding geeft de architectuur uit onze regio een internationale uitstraling en maakt haar toonaangevend voor de toekomst van het vak.