Dokter Daylight 24/24 | Wat brengt de toekomst ons? Of kunnen we iets leren van het verleden?

Nieuwsgierig zijn en respect tonen voor andere culturen die mogelijks al meer kennis hebben over bijvoorbeeld oververhitting. 

WIST JE DAT: Hoe ziet een sheddak eruit op de evenaar? Helemaal anders! De zon beweegt daar over je hoofd heen van het oosten naar het westen, op een helling dicht bij de 90°. Soms zal hij afwijken naar het noorden, soms naar het zuiden, maar niet veel. Dat moet worden opgepakt door aan het noorden en het zuiden een oversteek te voorzien. Kortom het meeste licht komt recht van het Oosten en het Westen. Daardoor moet je echt opletten dat het dak, het oosten en het westen dicht zijn. De rest: het Noorden en het zuiden mogen volledig beglaasd zijn zonder risico op oververhitting.

Zijn er gevaren? Zijn er obstakels? Ja, we verliezen daglicht, meer bepaald door zaken die ons ook moeten helpen. Dikkere wanden en daken omwille van isolatie is een mooi voorbeeld. We neigen dus figuurlijk verblind te worden door wat goed lijkt maar juist licht wegneemt. Zonnepanelen overal is hiervan ook een mooi voorbeeld. Ik noem het: “The search for lost Daylight”: zich bewust zijn van het gevaar om ook te beseffen dat we er iets aan moeten doen. Dat is onze toekomst: er iets aan willen doen en nieuwe concepten bedenken door samen de uitdaging aan te gaan. De regels zijn niet zo moeilijk en gezien we Low-Tech willen zijn, kan iedereen meedenken. Daarom is de Daylight Academy ook een community: mensen met daglicht in hun hart die nieuwsgierig willen zijn en hun steentje willen bijdragen. Iedereen is welkom om mee te denken.

Een terugblik?

Voor we naar de toekomst kijken, toch nog even achteruit kijken?

• Herinnert men zich de zonneschoorstenen nog? (door de zon verwarmde -zwartgeverfde-schoorstenen die werken met over- en onderdruk: in de winter staat de schoorsteen gesloten en in de zomer open waardoor de schoorstenen met inertie en boven en onderdruk werken om te verwarmen of af te koelen).

• De windvangers (windcatchers van Yazd in Persië)? Deze worden gebruikt om huizen in de woestijn te koelen door wind te vangen aan één kant van de stad/huis en ondergronds -over koelend water heen- terug aan de andere kant van de stad/huis af te voeren. 

• Herinner je je de Canadese put nog: een buis op 2m diepte die zorgt voor constante koel luchtinbreng in je veranda? De temperatuur daar is constant rond 10°. Die 10° helpen ons af te koelen in de zomer en opwarmen in de winter. Net zoals de zon is geothermie gratis te onzer beschikking. 

Inspiratie: Back to the basics:

Misschien kunnen we inspiratie halen bij de Inca's, het volk dat de zon aanbad en als hun god beschouwde. Met hun kennis van de zon werd heel hun landbouw geregeld. Kunnen we iets leren van steden als Machu Pichu?

Ook de Egyptenaren aanbaden de zon. Kunnen we van hen iets leren en uit hun architectuur. Hebben de piramides van Giseh een relatie met de zon? Was de gouden punt van de piramides van de Egyptenaren een symbool voor de gouden punt van het huis, de gouden zolder? De plek die het dichtst bij God stond, was de mooiste, best verlichte plek, een hemelse plek om te zijn (vrije interpretatie ;-).

Een nader onderzoek op het net over waarom die twee culturen zo met de zon begaan waren en hoe hun architectuur van zonlicht gebruik maken is dus aan de orde. Verbazend genoeg is er bitter weinig over te vinden. Dus er zat niets beter op te vinden te starten met kijken of hun positie op onze aardbol, toevallig was.

De conclusie hiervan, na het op sunearthtools.com nagecheckt te hebben is toch wel interessant: 

1) Machu Pichu blijkt recht op de evenaar te zitten met zomerzon aan de noordkant op 55° en winters aan de zuidkant op 80°.

2) De piramiden van Gizeh, die zitten nog steeds in het noordelijk halfrond (zoals België: dus met zon in het Zuiden in de zomer) maar daar valt op dat de zon op 21 juni pal verticaal op 90° boven de piramiden staat. Daarom dat als men in de zomer naar de piramides gaat kijken (waarschijnlijk tegen de middag) , dat er geen schaduw is

En de toekomst?

Die ligt in onze handen. Hopelijk hebben alle vorige hoofdstukken u laten inzien dat het niet zo moeilijk is met daglicht aan de slag te gaan.  Daglicht was vaak maar iets dat intuïtief aan het einde van een project werd behandeld. Nu we het kunnen kwantificeren en de impact kennen, gaan we dat wel van het begin af aan kunnen doen. 

Ik krijg ook vaak te horen dat we als architect niet alles mogen doen, dat stedenbouw vaak niet begrijpt waarom we iets willen doen. De stedenbouwkundigen ook, moeten hierin groeien in kennis. De wetgeving past zich momenteel sowieso aan en het bewustzijn groeit. Nieuwe regels gaan komen die zullen gelden voor alle gewesten. Sowieso: wie is de daglichtspecialist als jullie het niet zijn? Men moet dus blijven uitleggen, proberen, inspireren, overtuigen. Als de architect niet innoveert en niet blijft duwen, dan verandert er niets,…. Terwijl er nog zo veel nieuws uit te werken valt. Stedenbouwkundigen die zeggen dan weer: “We begrijpen wat je doet: het helpt ons te aanvaarden en zaken te herbekijken. “

De uitdagingen die voor ons liggen zijn voor de meesten van ons dezelfde: er is nood aan ruimte, een gezonde en aangename leef- en werkomgeving. We houden van het licht, maar niet de oververhitting. Daglicht is hiervoor het sleutelwoord. Ik wilde met deze reeks u het alfabet van het daglicht teruggeven om nieuwe woorden te kunnen schrijven. Laten we samen met die nieuwe woordenschat en kennis nieuwe poëzie schrijven.

Joël Sels, Senior Design Engineer - VELUX Belgium 2025