Drie woonprojecten onder de loep: bekijk de lezing van Tijl Vanmeirhaeghe (Havana architectuur) in STAM – Stadsmuseum Gent
Tijdens de openingsavond van de Architectuurwijzer-tentoonstelling 'Hier wil ik wonen! Coöperatief woondromen in Vlaanderen' in het STAM in Gent gaf architect Tijl Vanmeirhaeghe van Havana architectuur een lezing waarin hij drie opvallende projecten naast elkaar plaatste. Zowel de coöperatieve projecten Dikken Eik en Bellefleur in Gent als het sociale woonproject Groenzicht in Bredene kwamen aan bod. De architect lichtte toe hoe elk project op zijn eigen manier inzet op betaalbaar en duurzaam wonen, maar dat de verschillen in aanpak en uitkomst groot zijn. Zijn reflectie bood het publiek een unieke inkijk in de ontwerpstrategieën van Havana en leverde tegelijk een kritische beschouwing op van de (on)mogelijkheden van participatief bouwen.
In het eerste deel van zijn lezing ging Tijl Vanmeirhaeghe dieper in op de rol van bewonersparticipatie in coöperatieve woonprojecten. Bij wooncoop-projecten zoals Dikken Eik gebeurt het ontwerp ‘vraaggestuurd’, in nauwe dialoog met toekomstige bewoners. Hoewel dat leidt tot sterke betrokkenheid, maakt het het proces ook complex. Bij Dikken Eik duurde de procedure jaren, onder meer door afstemming met buurt, stadsdiensten en bewoners. Ter vergelijking bracht Havana het sociale woonproject Groenzicht in Bredene in beeld. Daar werd gewerkt volgens vaste protocollen en zonder bewonersinspraak, wat zorgde voor een gestroomlijnd proces en een efficiënt ontwerp. De verschillen roepen fundamentele vragen op over maatwerk versus standaardisatie.
Lessen uit Bellefleur
Met het project Bellefleur koos wooncoop voor een andere koers. In plaats van een nieuwbouw zette men in op de renovatie van een bestaand sociaal woonblok uit de jaren 1930. Havana hield de ingrepen beperkt maar doordacht: een nieuwe buitentrap geeft elk appartement directe toegang tot een collectieve tuin, zonder de bestaande structuur ingrijpend te wijzigen. De slimme stapeling van compacte wooneenheden werd behouden en slechts lichtjes aangepast aan de huidige normen. Door in een bouwteam te werken, kon het ontwerp snel en efficiënt worden gerealiseerd, zonder afbreuk te doen aan de woonkwaliteit.
Bellefleur werd niet alleen vlot gerealiseerd, het project viel ook in de prijzen. In 2024 kreeg het de Gentse Architectuurprijs, met lof van de jury voor de sociale meerwaarde en architecturale helderheid. Voor Havana bevestigt het project dat de principes van coöperatief wonen perfect te combineren zijn met de pragmatische aanpak van de sociale huisvestingssector. Tijl Vanmeirhaeghe pleit daarom voor een herijking van het coöperatief model, waarin generieke oplossingen en slim hergebruik van bestaande structuren een volwaardige plaats krijgen. Zijn lezing toont hoe architectuur kan laveren tussen idealen en haalbaarheid, met oog voor impact op lange termijn.
