Duurzaam bouwen betaalbaar maken? Zo kan de overheid het verschil maken

Panelleden:

• Toon Jans – QHSE & Sustainability Manager bij Democo Group
• Eli Thijs – Expert Energie en Bouwtechniek bij Wonen in Limburg
• Wouter Vermin – Managing Director bij Bioterra
• Maarten Leën – Director New Business Development bij Vandersanden Group
• Chris Lathouwers – Architect bij UAU collectiv
• Robrecht Mas – Managing Partner bij Curon
• Levi Nelis – Projectingenieur en vennoot bij Multis

Transversale samenwerking is onmisbaar, maar vergt nieuwe mindset

Volgens Levi Nelis (Multis) blijft de sector steken in versnipperde innovatie: “Iedereen innoveert individueel. Om echt circulair en efficiënt te bouwen, moet je de hele keten samenbrengen. Enkel via co-creatie kunnen we bouwmethoden ontwikkelen die rekening houden met de volledige levenscyclus – van productie tot demontage.”

Ook Eli Thijs (Wonen in Limburg) benadrukt de nood aan gezamenlijke inspanningen: “We hebben allemaal met dezelfde uitdagingen te maken. Via slimme samenwerkingen tussen bv. sociale huisvestingsmaatschappijen en projectontwikkelaars creëren we flexibiliteit. Bij grondige renovaties of de volledige vervanging van woningen moeten mensen immers tijdelijk elders worden gehuisvest. Hierdoor ontstaat een nieuwe markt voor compacte en kwalitatieve snelbouw die op korte termijn als buffer kan dienen en op lange termijn sowieso nodig is om het tekort in de markt op te vullen. Dat is dus een enorme opportuniteit voor projectontwikkelaars.”

Chris Lathouwers (UAU collectiv) wijst op de nood aan een nieuwe mindset, ook bij overheden: “We moeten collectiever leren denken. Vandaag wordt nog te vaak naar een checklist gekeken, zonder inzicht in de werkelijke inhoud. Hierdoor lopen innovatieve projecten vast, ondanks een zware voorfinanciering van onze kant.”

Opvallend: sector vraagt overheid om te regisseren, stimuleren én ondernemen

Voor veel panelleden ligt de hefboom tot vooruitgang bij de overheid. Die moet volgens Toon Jans (Democo Group) inzetten op systeeminnovatie waarbij ze veel meer dan vandaag de regie neemt: “Onze sector zit te wachten op een overheid die richting geeft aan ruimtelijke ordening en met ons samenwerkt in rendabele PPS-constructies.”

Maarten Leën (Vandersanden Group) sluit zich daarbij aan: “Er is actie, bijvoorbeeld vanuit de Europese Green Deal, maar het gaat nog te traag. Om duurzame innovaties een eerlijke kans te geven hebben we nood aan daadkrachtige normen die echt het verschil maken, zoals een CO2-taks of het opnemen van milieuscores in aanbestedingen.”

De bestaande strakke regelgeving botst nog te vaak met duurzame ambities. Wouter Vermin (Bioterra) wijst op de imagoproblemen die traditionele normeringen veroorzaken voor innovatieve oplossingen, terwijl die vaak minstens even kwalitatief zijn. “Zo wordt beton met herwonnen grondstoffen nauwelijks overwogen zolang ze niet BENOR-gecertificeerd zijn. In Nederland loopt men voorop dankzij de Milieukostenindicator (MKI), die de milieu-impact en circulariteit van toegepaste materialen meeweegt in overheidsopdrachten.”

Fiscale stimulansen en realistische regelgeving

Ook op fiscaal vlak kan de overheid veel meer doen. Robrecht Mas (Curon) pleit voor een hervorming van het btw-stelsel: “Een uniform tarief – als gemiddelde tussen nieuwbouw en renovatie – zou de markt transparanter maken. Mensen denken vaak dat renovatie goedkoper is, maar dat klopt niet altijd.”

Toon Jans (Democo Group) ziet ook mogelijkheden in fiscaal voordelige leningen voor de renovatie van slecht scorend patrimonium, terwijl Maarten Leën (Vandersanden Group) waarschuwt voor een overmatig vertrouwen in subsidies: “Subsidies kunnen tijdelijk versnellen, maar mogen de kostprijs niet opdrijven. Het moet betaalbaar blijven vanuit het ontwerp.”

Chris Lathouwers (UAU Collectiv) vult aan dat lokale overheden ook realistisch moeten zijn in de verkoopprijs van hun panden: “Als een pand onhaalbaar geprijsd is, haken ontwikkelaars af. En zonder verkoop zijn er ook geen middelen om ander patrimonium te verduurzamen.”

Een ondernemende overheid voor duurzame toekomstprojecten

Het panel is het erover eens: de overheid moet niet alleen faciliteren, maar ook ondernemen. Levi Nelis (Multis) ziet kansen in publiek-private projecten waarbij publieke gebouwen slim worden herbestemd voor betaalbaar wonen. Robrecht Mas (Curon) suggereert daarnaast het activeren van overheidsgronden via erfpacht of opstalrechten: “Zo verlaag je de drempel voor investeerders, zonder controle te verliezen.”

De overheid heeft de sleutel in handen om duurzame keuzes te belonen, juridische obstakels weg te nemen en cross-sectorale samenwerking mogelijk te maken. Zoals Chris Lathouwers (UAU Collectiv) het treffend stelt: “De enorm complexe omgevingsvergunning en veel te makkelijke bezwaarprocedures zorgen voor vertragingen en hogere kosten die niet kunnen worden geïnvesteerd in innovatie. Als de overheid snelheid wil, moet ze dat ook mogelijk maken – zeker voor wie duurzaam innoveert.”

De conclusie is duidelijk: als we écht duurzame en betaalbare bouwprojecten willen realiseren, hebben we nood aan een overheid die durft te kiezen voor een langetermijnvisie, doordachte regelgeving en krachtige partnerschappen met de private sector.

KeyMotion als katalysator voor samenwerking

Om de uitdagingen op vlak van duurzaamheid aan te pakken faciliteert en creëert KeyMotion synergiën tussen bedrijven uit diverse sectoren én tussen de private en de publieke sector. Dat zorgt voor betere inzichten en een grotere collectieve slagkracht. Samen met partners zoals de deelnemers aan dit panelgesprek wil KeyMotion met sterke voorstellen naar de overheid trekken en hen mee meekrijgen om duurzame en toekomstbestendige projecten met een grote meerwaarde te realiseren.

Dit panelgesprek werd georganiseerd door adviesbureau KeyMotion.
Wil je een volgend panelgesprek bijwonen?
Meer info: keymotion.be/keymoments