Erfgoed en innovatie centraal in de openbare verlichting van Brussel

In Brussel zijn de modernisering van de openbare verlichting en de opwaardering van het erfgoed niet los te denken van elkaar. In het kader van haar energietransitie startte de hoofdstad een programma op om haar historische armaturen te renoveren. Voor netbeheerder Sibelga past die renovatie in een circulaire aanpak: de openbare verlichting hergebruiken, aanpassen en optimaliseren in plaats van ze systematisch vervangen. 

Daarmee wil Sibelga 3 doelstellingen bereiken: 

• De bestaande energieverslindende lichtbronnen sneller vervangen
• De budgettaire impact van de transitie beperken
• De esthetische samenhang van het armaturennetwerk in Brussel bewaren 

TEMPORE: symbool van de Brusselse identiteit

Als netbeheerder van de 19 Brusselse gemeenten werkt Sibelga nauw met de stadsdiensten samen. Samen bepalen ze welke interventies prioriteit krijgen, stemmen ze hun esthetische keuzes op de situatie ter plaatse af en bewaren ze de architecturale samenhang in Brussel.

De TEMPORE-lantaarn is een echt stuk Brussels erfgoed dat meer dan 30 jaar geleden in art-decostijl ontworpen werd. Al snel groeide ze uit tot een echt visueel handelsmerk van de hoofdstad. Vandaag is ze nog altijd een lichtend voorbeeld van het Brusselse straatmeubilair en de elegantie die de stad uitstraalt. Je vindt ze op bijna 4.000 lichtpunten in verschillende gemeenten zoals Brussel-Stad, Schaarbeek en Elsene. Daar geeft ze de openbare ruimte structuur en weerspiegelt ze de geschiedenis van de wijken. Maar helaas: ze is verouderd en verslindt te veel energie.

Retrofit-oplossing: wanneer oud en modern elkaar ontmoeten

Om in te spelen op de verschillende situaties die je op straat kan tegenkomen, stelde Schréder 2 oplossingen voor. Daarmee kan Sibelga de nieuwste technologie in de lantaarns integreren en de authenticiteit van het oorspronkelijke design behouden.

De eerste oplossing:

Een retrofitkit die de bestaande armaturen moderniseert zonder aan de oorspronkelijke structuur te raken. Drie onderdelen van de TEMPORE-lantaarn die een sterke visuele identiteit hebben, behielden we: de sokkels in blauwe hardsteen, de historische armaturen en de gietijzeren dragers in art-decostijl. De lichtbron vervingen we door geconnecteerde ledmodules die zuiniger, duurzamer en volledig op afstand aanstuurbaar zijn.

De tweede oplossing:

Een volledig nieuwe versie van de armatuur in polycarbonaat die volledig trouw blijft aan de elegantie van de TEMPORE. Sibelga gebruikt die versie om beschadigde lantaarns te vervangen en nieuwe zones uit te rusten. De grootste technische uitdaging van de nieuwe versie: het behoud van de historische reflector die in de mechanica van de armatuur is ingebouwd. Hiervoor ontwierpen onze teams een ledmotor die afgestemd is op de mechanische belasting en die de fotometrische prestaties levert die de huidige normen vereisen. Met die ingreep bewaart Sibelga de stilistische rijkdom van de wijken en kan ze door de standaardisatie van hun technologische hart de armaturen efficiënter aansturen en gemakkelijker onderhouden.

Een gecontroleerde, geconnecteerde en milieuvriendelijke armatuur

Deze retrofitversie TEMPORE GEN2 past perfect in de tijdgeest. Ze is uitgerust met een hoogrendements-ledmodule die tot 161 lm/W kan bereiken, en een systeem voor beheer op afstand dat via NEMA- of Zhaga-connectoren compatibel is met het EXEDRA-platform. Om de gegevensoverdracht te garanderen, hebben we de bovenkant van de TEMPORE GEN2 helemaal herontworpen: een koepel van polycarbonaat vervangt de oorspronkelijke koepel in aluminium, die niet transparant genoeg was voor de radiogolven. Die technische keuze zorgt ervoor dat de communicatie tussen de armaturen en de beheerinfrastructuur vlot verloopt. In de Brusselse gemeenten stuurt Sibelga ze aan via zijn eigen platform en Zhaga-modules.

Verschillende gemeenten zoals Brussel-Stad, Schaarbeek en Elsene wilden ’s nachts ook het visuele effect van de lantaarns behouden zonder te veel lichtvervuiling te veroorzaken. Daarom paste ons team de fotometrie aan: het licht wordt nu efficiënt op de grond geprojecteerd terwijl het verlichte silhouet van de koepel zichtbaar blijft in het straatbeeld.

Slim beheer en tot 60% minder energieverbruik

Dankzij het lichtbeheersysteem kan Sibelga de armaturen op afstand aansturen, hun lichtsterkte op het moment van de dag afstemmen en ze beter onderhouden. Dat levert een energiebesparing tot 60% op. Waar een lantaarn vroeger tot 170 watt verbruikte, verbruikt ze nu ongeveer 50 watt en levert ze betere lichtprestaties. De mogelijkheid om het lichtniveau ‘s nachts automatisch te dimmen, versterkt die energiewinst nog.  Het verfijnde lichtbeheer dat de retrofit mogelijk maakt, past helemaal in de visie van de slimme stad die Sibelga in Brussel uitrolt.

Retrofit: een circulaire aanpak met verschillende voordelen

Voor Sibelga heeft de retrofitoplossing verschillende voordelen: 

Ecologisch

• Minder lichtvervuiling omdat het licht naar de grond wordt gericht
• Beter lichtbeheer
• Minder energieverbruik
• Minder afval dankzij het hergebruik van bestaande onderdelen
• Positieve effecten op het welzijn van de omwonenden en de nachtelijke biodiversiteit

Economisch

• Hergebruik van bestaande onderdelen
• Minder investeringen in nieuw materiaal
• Minder energieverbruik

Esthetisch

• Behoud van de Brusselse identiteit
• Behoud van het architecturale erfgoed van Brussel