Green Solutions Award in categorie ‘Smart Building’ voor Greenpeace-hoofdkantoor van archipelago

Het project betreft de transformatie van een voormalig orgelatelier, Manufacture d’Orgues de Bruxelles, verscholen in een dicht bebouwd bouwblok in Laken aan de Brusselse kanaalzone. In plaats van een klassieke herbestemming te starten vanuit een programma, vertrok het team via een ‘matchmaking’-proces van wat al aanwezig was: ruimtelijke kwaliteiten, materiaalsporen, sferen en klimatologische eigenschappen. Die bestaande condities werden onderzocht en zichtbaar gemaakt, zodat ze niet moesten verdwijnen onder nieuwe lagen, maar precies de basis konden vormen voor het nieuwe kantoor.

Sufficiëntie en activity-based comfort

Om de bijzondere gelaagdheid van site en gebouw te bewaren, werd ‘sufficiëntie’ het leidende concept tijdens het ontwerpproces. Concreet betekent dit: eerst gebruiken wat er al is op het vlak van ruimte, structuren en energie, en daarna pas ingrijpen waar het echt nodig is. Dat principe werkt rechtstreeks door op het binnenklimaat. Door enkel de reële veiligheidscriteria van dragende elementen te volgen, kon een groot deel van de structuur behouden blijven, met ecologische winst én met behoud van een robuuste basis voor thermisch en ruimtelijk comfort.

De invulling van het programma gebeurde via een activity-based aanpak, gevoed door inleefdagen in de vroegere kantoren van Greenpeace en op de Rainbow Warrior. De ontwerpers brachten uiteenlopende activiteiten in kaart — formele vergaderingen, informele meetings, focuswerk, bellen, eten, maken en klimmen — en koppelden die aan ruimtes met passende licht-, akoestische en klimaatcondities. Via de centrale binnenplaats zijn die werkplekken onderling verbonden en bovendien toegankelijk voor verschillende gebruikersprofielen, van vaste medewerkers tot vrijwilligers en activisten, wat een dynamisch en gedeeld werklandschap oplevert.

Lucht als onzichtbare ontwerpmaterie

Een sleutelcomponent in de klimaatstrategie is het gebruik van lucht als ontwerpmaterie. De ventilatie wordt per ruimte afzonderlijk gecontroleerd, zodat het gebouw verschillende bezettingen en werkvormen aankan zonder overal dezelfde intensiteit of infrastructuur te vragen. Tegelijk beperkt deze keuze het aantal ventilatieschachten en vermijdt ze onnodige structurele ingrepen in het bestaande pand. Daarbovenop wordt het systeem gecombineerd met natuurlijke ventilatieve koeling, zodat comfort niet enkel uit mechanische sturing komt maar ook uit het activeren van bestaande mogelijkheden.

Die natuurlijke koeling wordt ondersteund door een eenvoudig monitoringsysteem dat ramen automatisch laat openen en sluiten op basis van binnen- en buitentemperatuur, wind en CO₂-niveau. Zo blijft de luchtkwaliteit op peil en wordt oververhitting beperkt, met slechts een bescheiden technologische ingreep. Precies die mix van sufficiëntie, gedifferentieerde klimaten en slimme, lichte sturing verklaart de award: het Greenpeace-hoofdkantoor toont hoe een low-tech renovatie kan uitmonden in een hoogwaardig binnenklimaat dat meebeweegt met gebruik, seizoenen en stedelijke context.