Hoe beperk je de geluidsoverlast door een warmtepomp?

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een toestel dat warmte onttrekt aan de lucht, bodem of het water en die warmte verplaatst naar de binnenruimte voor verwarming, of omgekeerd voor koeling. Hierdoor kunnen gebouwen op een efficiënte manier verwarmd worden zonder gebruik van fossiele brandstoffen.

In de context van geluidsemissies gaat het voornamelijk over de buitenunit van de warmtepomp. Deze unit bevat onderdelen zoals een compressor, ventilatoren en een condensor, die elk hun eigen geluid produceren. De compressor veroorzaakt vooral laagfrequent geluid, terwijl de ventilatoren verantwoordelijk zijn voor het zogenaamde stromingsgeluid – dat ontstaat doordat lucht met hoge snelheid over de ventilatorbladen beweegt.

Daarnaast zorgt de werking van de warmtepomp voor trillingen in de gebouwstructuur. Die kunnen zich via vloeren en wanden verspreiden en veroorzaken binnenshuis storende, laagfrequente geluiden. Vooral bewoners van appartementen of verdiepingen vlakbij het toestel ondervinden hier hinder van.

Geluidsdruk vs. geluidsvermogen

Wanneer men het geluid van een warmtepomp wil beoordelen, is het belangrijk om het onderscheid te kennen tussen geluidsdruk en geluidsvermogen. Geluidsvermogen – uitgedrukt in decibel (dB) – is een maat voor de totale hoeveelheid geluidsenergie die het toestel uitzendt, ongeacht de afstand. Geluidsdruk, eveneens uitgedrukt in dB, is de waarde die men effectief waarneemt op een bepaalde afstand van het toestel. Omdat beide termen dezelfde eenheid gebruiken, worden ze vaak met elkaar verward, terwijl ze in de praktijk een heel andere betekenis hebben. Leveranciers vermelden in hun technische fiches meestal het geluidsvermogen, soms ook de geluidsdruk op een standaardafstand.

De regelgeving in Vlaanderen en Brussel

De regelgeving rond geluidsuitstoot verschilt per regio. In Vlaanderen is het VLAREM II van toepassing voor warmtepompen met een drijfkracht groter dan 5 kW. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geldt het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering inzake geluidshinder en trillingen veroorzaakt door ingedeelde inrichtingen. Beide regelgevingen hanteren verschillende uitgangspunten, maar twee factoren spelen steeds een grote rol: de locatie van het toestel en het tijdstip waarop het geluid wordt geproduceerd. In woongebieden gelden strengere geluidsnormen dan in industriegebieden. Bovendien zijn de normen ’s nachts vaak strenger, omdat mensen dan extra gevoelig zijn voor geluid. Dit is niet alleen een kwestie van comfort: slechte slaapkwaliteit door geluidshinder is gelinkt aan ernstige gezondheidsproblemen en draagt jaarlijks bij aan duizenden vroegtijdige overlijdens in Europa.

Akoestische uitdaging in steden

In dichtbebouwde omgevingen is het bijzonder moeilijk om warmtepompen te plaatsen die aan de regelgeving voldoen, vooral wanneer het gaat om toestellen met een hoog thermisch vermogen. In plaats van meerdere kleinere en stillere toestellen te gebruiken, wordt in de praktijk vaak gekozen voor één grote unit vanwege ruimtegebrek op het dak. Die compacte maar krachtige toestellen veroorzaken echter ook meer geluid. Het spanningsveld tussen energetische prestaties, installatieruimte en akoestisch comfort vormt een belangrijke uitdaging bij nieuwbouw- en renovatieprojecten.

Geluidsemissie meten en voorspellen

Om geluidsoverlast correct te beoordelen of te voorspellen, combineert M-gineers metingen op locatie met geavanceerde geluidsimulaties. Op die manier kan de werkelijke impact van een warmtepomp op de omgeving nauwkeurig worden ingeschat. Een simulatie houdt rekening met de bronsterkte van het toestel, maar ook met de omgevingsfactoren: de hoogte van het gebouw, de reflecterende oppervlakken, het type materialen rond het toestel en zelfs de vorm van het dak kunnen de geluidsverspreiding beïnvloeden. Door deze factoren mee te nemen, kan men realistische voorspellingen maken van de geluidsdruk op plaatsen waar bewoners of buren het geluid zullen waarnemen. Voor bestaande installaties kunnen metingen helpen om de oorzaak van overlast te identificeren en te bepalen welke ingrepen effectief zullen zijn.

Geluid van warmtepompen beperken

De akoestische aanpak van M-gineers is steeds geïntegreerd: ingenieurs akoestiek werken nauw samen met collega’s van technische installaties om het geluidsprobleem structureel aan te pakken. Eén van de eerste aandachtspunten is de juiste dimensionering van het toestel. Een overgedimensioneerde warmtepomp produceert meer geluid dan nodig is. Ook een correcte instelling van het nachtregime kan veel verschil maken. Daarnaast zijn er verschillende bouwkundige oplossingen. In sommige gevallen volstaat het om het toestel te verplaatsen naar een minder kritieke locatie, verder van slaapkamers of perceelsgrenzen. Soms is het nodig om een geluidswerend scherm of een dempende omkasting rond het toestel te plaatsen. Wanneer het risico bestaat op structurele trillingen in het gebouw, worden verende funderingen of speciale trillingsdempers toegepast om de geluidsoverdracht via de constructie te vermijden.

Praktische aanpak op maat

Voor elk project zoekt M-gineers de meest pragmatische oplossing, afgestemd op de technische mogelijkheden en de akoestische noden van het gebouw. Door hun kennis van zowel akoestiek als installatietechniek kunnen ze nauwkeurig inschatten welke maatregelen nodig zijn om het comfort van bewoners te waarborgen én te voldoen aan de wetgeving. Daarbij speelt hun ervaring met simulaties en regelgeving een grote rol, zeker in complexe stedelijke contexten.

Warmtepompen zijn onmisbaar in het streven naar een klimaatneutraal gebouwenbestand, maar ze brengen ook nieuwe uitdagingen met zich mee. Geluidsoverlast is er daar één van, vooral in dichtbevolkte gebieden. Met de juiste aanpak, zoals die van M-gineers, kunnen deze akoestische obstakels worden overwonnen. Dankzij een combinatie van doordachte plaatsing, geavanceerde simulaties en gepaste dempingsmaatregelen is het mogelijk om duurzame verwarmingsoplossingen te combineren met een aangename, stille leefomgeving.