Nieuw architecteninitiatief erts* trapt af met ‘ontginningsdag’ tegen ruimtelijke obesitas (Antwerpen, 16/10)
Op donderdag 16 oktober 2025 viert erts*, een nieuw platform voor ruimteneutraal bouwen, haar officiële kick-off in Antwerpen. Tijdens de zogenaamde “ontginningsdag” in Stadsform wordt niet alleen het initiatief voorgesteld, maar ook de toon gezet voor een traject dat inzicht wil brengen in onze ruimtelijke obesitas en tegelijk recepten wil ontwikkelen voor een ruimtelijk dieet. De dag begint met een inloopmoment om 13u30, gevolgd door een startlezing en pitches van de eerste projecten. Daarna worden in kleinere groepen missie en inhoudelijke lijnen verder aangescherpt.
Het programma van de ontginningsdag is bewust opgevat als een uitnodiging tot dialoog. Om 15u00 en 16u00 vinden twee projecttafels plaats waarin de deelnemers rechtstreeks kunnen meedenken over de onderzoeksrichtingen van erts*. Het initiatief sluit af met een drink om 17u30, als informeel moment om ideeën uit te wisselen en het netwerk rond het jonge platform te versterken. Het nieuwe platform wil hiermee de publieke ontginning van erts* letterlijk en figuurlijk vieren: niet als een vaststaand verhaal, maar als een open proces waarin diverse disciplines samenkomen.
Ruimtelijk dieet als onderzoeksagenda
Het manifest van erts* maakt duidelijk dat de initiatiefnemers de vinger willen leggen op structurele systeemfouten in onze bouwcultuur. Ze plaatsen een voetnoot bij de manier waarop Vlaanderen al decennialang omgaat met ruimte, vaak ten koste van landschappelijke en maatschappelijke kwaliteiten. Het beeld van ruimtelijke obesitas dient als metafoor: we bouwen te veel en te gretig, terwijl bestaande structuren onvoldoende worden benut. Door systematisch te “ontginnen” in het bestaande patrimonium, willen ze pragmatische antwoorden formuleren die ook effectief tot concrete acties leiden.
De kracht van erts* ligt in de bewuste keuze voor een multidisciplinaire aanpak. Architecten alleen kunnen de complexiteit van ruimteneutraal bouwen niet oplossen. Er zijn inzichten nodig van stedenbouwkundigen, beleidsmakers, economen, sociologen en burgers. Enkel zo kan er een breed gedragen platform ontstaan dat niet alleen analyseert en diagnosticeert, maar ook recepten ontwikkelt: richtlijnen, methodes en praktijkvoorbeelden die kunnen helpen om de ruimtedruk te verlichten en slimmer om te springen met wat er al is.
Een team met stevige bagage
Achter erts* staan vier architecten met uiteenlopende achtergronden maar een gedeelde gedrevenheid. Amber Vermaete (°2000) onderzoekt hoe generieke verdichtingstrajecten anders en kwalitatiever kunnen worden aangepakt, en richtte daarvoor al het Achterland Collectief op. Marlies Struyf (°1991) brengt haar ervaring als urbanist mee, na jaren onderzoek bij RE-ST naar wegontharding, gemeentelijk patrimonium en niet-bouwopgaven. Tim Vekemans (°1978) combineert zijn praktijkervaring als medeoprichter van RE-ST met een rol als docent en adviseur in verschillende kwaliteitskamers. Dimitri Minten (°1971), eveneens medeoprichter van RE-ST, verbindt academisch onderzoek met beleidswerk en was jarenlang voorzitter van Architectuurwijzer.
Hun trajecten komen samen in de vzw erts, opgericht in 2025. Wat hen bindt, is de overtuiging dat de uitdagingen in onze ruimtelijke ordening enkel te tackelen zijn door dwarsverbindingen te maken en vastgeroeste aannames open te breken. De ervaring die ze elk apart hebben opgebouwd in praktijk, onderwijs en beleid vormt zo het fundament van een gezamenlijk laboratorium waarin nieuwe pistes kunnen worden verkend.
Van patrimoniumscan tot woonopgave
De ambities van erts* reiken meteen verder dan louter reflectie. Op hun website staan al verschillende oproepen die concrete onderzoeksvragen vertalen. Zo willen ze een patrimoniumscan voor gemeenten ontwikkelen, een laagdrempelige tool om lokale besturen inzicht te geven in hun eigen gebouwenbestand. Daarnaast ijveren ze voor een taskforce rond schoolinfrastructuur, omdat scholen vaak gebukt gaan onder achterstallig onderhoud en inefficiënt gebruik van hun ruimte. En via het Platform Woonopgave Vlaanderen sluiten ze aan bij de Nederlandse discussie rond de wooncrisis: niet enkel nieuwe woningen bouwen, maar eerst nagaan welke ruimte al aanwezig is.
Die drie oproepen tonen hoe erts* zijn missie meteen vertaalt naar scherp afgebakende projecten, telkens met oog voor de systeemfouten die onder de radar blijven. Het gaat niet om vrijblijvende statements, maar om het ontwikkelen van bruikbare instrumenten die bestuurders, ontwerpers en burgers in staat stellen andere keuzes te maken. Het platform wil zo ook een motor zijn om politieke en maatschappelijke debatten te voeden met concrete kennis.
