OPEN BRIEF. Voor een sterke, visionaire en collectieve BMA (Gilles Debrun, Ward Verbakel & Nicolas Hemeleers)

“Gezien de herhaalde aanvallen op de functie van Brussels Bouwmeester, willen wij als Brusselse architecten de volgende punten benadrukken:

In zijn editie van 19 juni 2025 publiceert Le Soir een voorstel van de voorzitter van de Franstalige en Duitstalige Raad van de Orde van Architecten (Cfg-OA) om de functie van BMA (Bouwmeester-Maître architecte) te vervangen door een “Kwaliteitskamer voor Architectuur en Stedenbouw”. Volgend op dit artikel, stelt de nieuwsbrief van de orde die verstuurd is naar de bij de Orde geregistreerde architecten, dat zijn voorstellen “goed zijn ontvangen”. Maar door wie? Deze formulering suggereert namelijk een vorm van consensus die helemaal niet met de beroepsgroep is besproken. Dit roept vragen op over zowel de representativiteit als de transparantie van dit initiatief.

We willen hier nogmaals wijzen op het belang en de doeltreffendheid van de functie van BMA, bepaalde beweringen in perspectief plaatsen, het geïsoleerde karakter van dit initiatief aan de kaak stellen en de regering vragen de lopende procedure voor de benoeming van de opvolger van Kristiaan Borret af te ronden.  

Nee, de BMA is niet één persoon. 

Door te beweren dat de beslissingsbevoegdheid van de BMA in handen is van één persoon, geeft de Orde blijk van een simplistische visie die niet getuigt van een serieuze kennis van de werking van deze functie, die wordt gedragen door een multidisciplinair team. Sinds de oprichting in 2009 heeft de BMA zich geprofileerd als een dynamische ploeg, bestaande uit architecten, stedenbouwkundigen, historici, vastgoedspecialisten, lokale en internationale profielen. De BMA handelt en beslist niet alleen. Hij/zij werkt op een collaboratieve manier, in het kader van begeleide processen, binnen jury’s of collegiale commissies, met een voortdurende wil tot openheid.

Nee, het budget van de BMA is niet buitensporig. 

Het werkingsbudget van de BMA, dat wordt geraamd op 1,4 tot 1,7 miljoen euro, is bescheiden in verhouding tot de impact die het heeft. Omgekeerd zou het interessant zijn om te analyseren of de inzet van de orde voor de valorisatie en verdediging van het beroep in verhouding staat tot het budget van 10.000.000 euro dat nodig is voor haar werking. Een recente beweging, geïnitieerd door de BAU (Belgian Architects United) stelt bijvoorbeeld de gebrekkige steun van de Orde van Architecten ter discussie en hekelt hun gebrek aan voeling met de behoeften van het beroep en de bouwsector. De anderhalf miljoen euro die het Brussels Gewest in de functie van de BMA investeert, is verwaarloosbaar in vergelijking met de miljarden die de publieke en private sector jaarlijks investeren in de verbetering van de gebouwde omgeving van de hoofdstad.

Ja, de institutionele wereld in Brussel is complex 

De institutionele complexiteit van Brussel heeft een impact op de tijd die nodig is voor de administratieve afhandeling van bouwprojecten. In tegenstelling tot de Orde zijn wij echter niet van mening dat de voortdurende roep om vereenvoudiging en bezuinigingen moet worden beantwoord door het afschaffen van een instrument dat zijn impact op de architecturale kwaliteit heeft bewezen, noch door het geven van meer inspraak aan de inwoners. Integendeel, het gaat erom met alle middelen de actoren te verdedigen die de zware taak hebben het collectieve belang te behartigen in een stad die grotendeels is gebouwd door particuliere belangen.

Ja, de BMA heeft een dynamiek gecreëerd die op Europees niveau wordt geprezen. 

De afgelopen vijftien jaar heeft de BMA gezorgd voor de opkomst van een echte cultuur van architecturale kwaliteit in Brussel. Openbare aanbestedingen, transparante toekenningsprocedures, begeleiding van openbare opdrachtgevers, betrokkenheid van jonge bureaus, aandacht voor stedelijke integratie, ontwikkeling van innovatieve stedenbouwkundige visies… Deze vooruitgang is reëel, zichtbaar en wordt ook buiten onze grenzen erkend. Tal van Europese steden laten zich inspireren door het Brusselse model. Dit mag een bron van trots zijn, vooral voor de Orde die de architecten vertegenwoordigt.

Een corporatistische visie kan een stedelijke visie niet vervangen. 

Het voorstel van de Cfg-OA, ingediend door haar voorzitter Francis Metzger, past in een logica van professionele vertegenwoordiging en een hypothetische administratieve vereenvoudiging die voorbijgaat aan de culturele ambities die hebben geleid tot de oprichting van de BMA.

Moet er nog worden herinnerd aan het feit dat de missie van de BMA niet bestaat uit het verdedigen van een bedrijf, maar uit het verdedigen van het algemeen belang door middel van een kwalitatief hoogstaande ruimtelijke ordening, in een complexe en vaak gefragmenteerde institutionele context? Juist omdat de BMA onafhankelijk is van sectorale en politieke belangen, kan zij deze noodzakelijke rol van stimulans en bemiddelaar vervullen.

Op basis van deze argumenten, die aansluiten bij de petitie “Wie is bang voor de Bouwmeester?”, die in april 2024 meer dan 1300 handtekeningen opleverde, vragen we de regering in lopende zaken om onverwijld de persoon aan te wijzen die is geselecteerd in het kader van de procedure die op een serieuze en transparante manier is verlopen. We zijn ons er terdege van bewust dat het beter zou zijn geweest om een nieuwe, volledig functionerende regering deze benoeming te laten doen, maar aangezien de Brusselse politieke partijen niet in staat zijn geweest om deze regering te vormen, mag de architectuur- en vastgoedsector daar niet de gevolgen van ondervinden.

Voor het algemeen belang is de pragmatische oplossing om de lopende procedure af te ronden en vervolgens samen met de toekomstige regering te werken aan een omschrijving van de functie, op basis van het aanbod van de geselecteerde kandidaat.

We maken ook van deze publicatie gebruik om alle Brusselse architecten uit te nodigen om zich te laten horen door een e-mail met deze tekst te sturen naar de regionale kabinetten (in het bijzonder Rudi Vervoort, Ans Persoons en Bernard Clerfayt).”

Deze open brief is opgesteld door Architecture Curating Practice in samenwerking met architecten Nicolas Hemeleers, Gilles Debrun en Ward Verbakel. Eind augustus komt de kwestie van de Brusselse bouwmeester opnieuw aan bod binnen de regering. Voor die datum kan je je stem laten horen door te e-mailen naar de Brusselse regeringsleden en de Franstalige Orde van Architecten. Richt je brief voor 18 augustus 2025 naar de regionale kabinetten (in het bijzonder Rudi Vervoort, Ans Persoons en Bernard Clerfayt), de MR (David Leisterh en Geoffroy Coomans) en de Ordre francophone des architectes. Eind augustus komt de kwestie opnieuw aan bod binnen de regering.