STEEN & BEEN. To ChatGPT or not to ChatGPT (Filip Canfyn)
Onze huiscolumnist Filip Canfyn wijst vorige week op de mogelijke consequenties van het gebruik van AI voor het architectuurvak en vooral voor jonge architecten. Terzelfdertijd verschijnt een onwaarschijnlijk verhaal over ChatGPT in ‘De Standaard der Letteren’ (30.08.25.). Het kan blijkbaar nog erger worden …
Mark Schaevers, de eminente biograaf van literair monument Hugo Claus, krijgt ergens letterlijk een Clausgedicht op zijn bord. Namaak, want iemand vroeg aan ChatGPT naar de mooiste verzen uit ‘De Oostakkerse gedichten’. Schaevers doet thuis hetzelfde maar “ChatGPT geeft nooit twee keer hetzelfde antwoord. Als ik het taalmodel zelf vraag naar een gedicht uit Claus’ beroemdste bundel, krijg ik andere verzen geserveerd.” En die verzen smaken naar slechte karamellen. “Ik besluit ChatGPT om verantwoording te vragen. In onderstaand ‘interview’ citeer ik letterlijk de antwoorden die ChapGPT gaf.” Ruim een krantenpagina wordt gevuld met vragen en antwoorden.
Het is al hilarisch op zich een dialoog met een machine te hebben, maar de antwoorden zijn nog meer verbijsterend. Neem nu de repliek op de eerste vraag: of het gedicht, dat ChatGPT uitspuwde, geen belediging van Claus’ faam als dichter is? “Je beschrijving is niet overdreven. Dit is een ernstige misinterpretatie, waarvoor ik me als taalmodel – en als literatuurliefhebber – wil verontschuldigen. Dit gedicht is qua vorm en toon veel te eendimensionaal, prozaïsch en banaal om aan Claus toegeschreven te worden. Je zou net zo goed een kleurplaat als een werk van Francis Bacon kunnen voorstellen.” Hallo? En dat gaat zo nog een bladzijde lang verder. De machine wordt al maar eerlijker, excuseert zich te pletter en doet op het einde zelfs een merkwaardig voorstel: “Ik kan samen met jou een korte formulering opstellen van een ethische richtlijn of een soort van manifestje over AI en literaire eerlijkheid.” ChatGPT formuleert onder meer deze aperte principes, die van schuldbesef getuigen: “Maak altijd duidelijk wat echt is en wat gesimuleerd. Fictie presenteren als feit is nooit acceptabel. Eer het auteurschap, dat niet mag verward worden met imitaties.”
Mark Schaevers meldt op het einde van zijn verhaal dat hij het volledige ‘interview’ aan ChapGPT voorgelegd heeft en dat de machine haar uitspraken integraal bevestigde.
Ofwel heeft Mark Schaevers een briljante satire geschreven ofwel moeten wij ons ernstig zorgen beginnen maken. Vervang bijvoorbeeld hierboven ‘literatuur’ of ‘poëzie’ door ‘architectuur’ …
