Wooncomfort voorop in niet-alledaagse stadsrenovatie in Etterbeek (Laura Hottat)

Wie de woning nu betreedt, kan zich nauwelijks voorstellen hoe het gebouw er enkele jaren geleden uitzag. Dat komt doordat enkel de funderingen, de vloerplaat en de vier buitenmuren behouden bleven. Verder is alles nieuw opgebouwd. “Zo hadden we eigenlijk carte blanche en voorkwamen we onaangename verrassingen tijdens de renovatie. De oudste gedeeltes dateerden van rond de jaren 1800, de kans op onzichtbare structurele gebreken was dus aanzienlijk”, vertelt Laura Hottat. Dankzij die ingreep kon het huis volledig hertekend worden met het gewenste comfort als uitgangspunt.

Een nieuwe schil en meer daglicht

De renovatie vertrok vanuit een grondige aanpak van de gebouwschil. Alle gevels kregen tien centimeter kurk als isolatie aan de binnenkant. Voor de vloer koos Hottat een twintig centimeter dikke PUR-laag en voor het dak zestien centimeter PIR. Die combinatie maakt het huis energie-efficiënt en legt een stevige basis voor een stabiel binnenklimaat. De keuze voor specifieke materialen en diktes werd overal consequent doorgetrokken, zodat de renovatie niet op losse ingrepen steunt maar op één samenhangend isolatieconcept.

Voor de structuur van de nieuwe vloeren en het dak werd gewerkt met lichte houtconstructies. Zo moesten de bestaande funderingen niet worden verstevigd. Tegelijk maakte Hottat van de gelegenheid gebruik om twee grote erkers te creëren. Die zorgen voor extra daglicht en een beter contact met de buitenomgeving: met de tuin op het gelijkvloers en met de twee grote beuken die vanaf de eerste verdieping zichtbaar zijn. Licht en uitzicht werden zo integraal onderdeel van het nieuwe woonprogramma.

Ventileren als voorwaarde voor comfort

Net zoals in veel gezinnen vroeger werd bij de ouders van Hottat het raam opengezet om te verluchten. Maar in hedendaagse renovaties volstaat dat niet als enige strategie. “Nochtans is goede ventilatie onmisbaar om gezond te leven”, benadrukt ze. “Zeker in de supergeïsoleerde en luchtdichte gebouwen van vandaag. Vergeet je ventilatie mee te nemen in je renovatieplannen, dan riskeer je vochtproblemen en zelfs schimmelvorming in huis. Met jonge kinderen thuis wilden we dat scenario absoluut vermijden.” Ventilatie werd daarom een volwaardig onderdeel van het ontwerp.

De woning is uitgerust met een systeem dat de ventilatie per ruimte automatisch aanpast op basis van de gemeten luchtkwaliteit. Als sensoren te veel vocht, een te hoog CO₂-gehalte of te veel VOC’s registreren, wordt die kamer meer geventileerd. Zo blijft de binnenlucht gezond zonder dat bewoners daar actief mee bezig hoeven te zijn. “Onze ventilatie werkt, ook al merk je het niet. Dat is net de kracht van een vraaggestuurd ventilatiesysteem. Een goede dagelijkse indicator van voldoende ventilatie is de was: die droogt binnen altijd snel.”

Zomercomfort en zonwering

Door sterk te isoleren werd de woning energie-efficiënt, met verwarming als belangrijke aandachtspost. In het huis in Etterbeek brengt vloerverwarming een aangename warmte. Samen met de grote raampartijen en de nieuwe erkers levert dat een helder en uitnodigend interieur op. Maar die extra beglazing stelt tegelijk een duidelijke uitdaging in de zomer, wanneer het risico op oververhitting groter wordt in stedelijke woningen.

“Veel gebouwen in Brussel worden te warm in de zomer”, zegt Hottat. “Daar zijn we intussen wat aan gewoon geraakt, hoewel het eigenlijk niet zo hoort. Het komt er dus op aan de warmte in deze periode beter buiten te houden. Bij nieuwbouw kan je daarvoor spelen met vormen en oriëntatie, maar bij het verbouwen van een bestaand volume heb je die vrijheid natuurlijk niet. Kiezen voor kleinere raampartijen was efficiënter geweest, maar wij wilden nu eenmaal niet inboeten aan voldoende natuurlijk daglicht en zicht op de bomen.” Zonwering werd daarom een essentieel onderdeel van het comfortdenken.

Technieken vroeg en discreet geïntegreerd

Om het vele glas te combineren met een aangenaam binnenklimaat integreerde Hottat doekzonwering in de gevel. Door te spelen met de hoogte van de lateien bij de raamopeningen werden de doekkasten onzichtbaar ingewerkt in de bestaande muren. “Bij nieuwbouw is het integreren van screens in de gevel evidenter, maar dit project bewijst dat het ook bij renovatie perfect kan. In de ontwerpfase dachten we hier al over na. Hoe vroeger technieken zoals zonwering worden meegenomen in een verbouwproject, hoe mooier het resultaat.”

Die vroege integratie gold niet alleen voor zonwering, maar voor alle ingrepen die het binnenklimaat bepalen. Voor Hottat was een naadloze inpassing cruciaal om het minimale karakter van de woning te bewaren. De combinatie van voldoende daglicht, gezonde lucht en bescherming tegen zomerse warmte moest voelbaar zijn, zonder dat de technieken visueel domineren. Zo werd de vroegere loods omgevormd tot een gezinswoning waarin comfort, rust en duurzaamheid één geheel vormen.