Dokter Daylight 10/24 | Creëer je eigen daglicht-concept

- KIJK JEZELF DE OGEN UIT -

Daglicht speelt een cruciale rol in de architectuur: niet alleen als esthetisch element, maar ook als essentieel aspect van een functioneel ontwerp. In de rubriek Dokter Daglicht geeft VELUX je advies over natuurlijk licht.

Tip 10: Kijk, probeer te vatten wat er gebeurt en vertaal het naar iets bruikbaars

"I just shine where I fall, now coincidentally on a wall. I may well be the light: if nothing reflects me back, nobody can ever see me."
- The Quintessence of LIGHT -

 

Vergeet de cijfers, wees romantisch. Kijk rond en laat je overweldigen door de magische wereld van het zonnelicht en zijn effecten. Kies er eentje uit waar je niet op uitgekeken geraakt en wil reproduceren, ... of eentje die je stoort en wil oplossen/ten alle tijde wil vermijden. De oefening is nu dit effect te begrijpen en effectief te vertalen naar een concept: als ik dit doe, daar plaats, dan heb ik gecontroleerd daar dit effect op dit moment van de dag. We gaan dus verder met tip 08 over emotie en proberen puzzelstukjes te bedenken die we later in onze ontwerpen kunnen gebruiken. We gebruiken de vergaarde kennis over zonneverloop en sleutelmomenten en posities, maar soms ook kopiëren we gewoon wat we zien (ik hou bijvoorbeeld van licht dat schijnt door een glas gevuld met water) om er eenvoudige concepten van te maken die gemakkelijk herbruikbaar zijn.

WISTJEDATJE:

Een pergola is niet gewoon een opeenvolging van verticale planken. De bedoeling is direct licht tegen te houden maar zoveel mogelijk diffuus licht door te laten. Met de wetenschap die we hebben dat de zon in België niet hoger stijgt dan 62° kunnen we die kennis gebruiken om de tussenafstand tussen de latten te bepalen. Des te hoger de lat, des te groter de tussenafstand die bepaald wordt door de 62° en er meer diffuus licht door kan (wat we wensen).

Plots kan men hier mee spelen: een pergola hoeft niet horizontaal te lopen, maar kan ook hellend geplaatst worden. Of de lamellen zelf kunnen onder een hoek geplaatst worden. Alweer het begin van een nieuwe zoektocht.

Gezien de basisbedoeling van een pergola, zoals hierboven beschreven, kan men stellen dat elke afdak die je van direct licht moet beschermen eigenlijk een pergola kan zijn met als grote voordeel dat diffuus licht nog steeds extra beschikbaar wordt!

Als je een stap verder gaat kan je besluiten de verticale kanten van de pergola die het direct licht weerkaatsen (de achterkant van de lamelle waar het direct licht geblokkeerd wordt) ook een witte eierschaal behandeling te geven waar ook dat licht vertaald wordt naar diffuus licht (scatterring). Het licht wordt “geboost” op de achterkant van de lamellen als je ze mat en wit maakt in plaats van zwart of in hout.

En als we helemaal uit de bol gaan dan kan men de pergola zodanig vergroten dat elke opening een raam wordt. (Zie vorig hoofdstuk over Daglicht kent geen schaal) en je pergola eigenlijk naar een hoog performant sheddakeffect vertalen.

Deze oefening van observeren en vertalen doen we als huiswerkje alvorens naar de Daylight Academie te komen. Het helpt om de gevoeligheden van de mensen te leren kennen, pijnpunten van daglicht bloot te leggen. Grappig is te zien in hoeverre we als mens nog steeds romantisch aangelegd zijn en houden van die ene reflectie.... En toch gebruiken we ze niet in onze ontwerpen.

De oefening wordt bewust gedaan zonder technische voorkennis om aan te geven dat iedereen concepten kan maken. We moeten ons enkel bewust maken van wat licht allemaal rondom ons doet, blijven stilstaan bij wat ons raakt en er even de tijd voor nemen om het tot een tool te vertalen. Dit is soms niet meer dan eenzelfde situatie te her-creëren, kopiëren en er ons wat extra vragen bij te stellen zoals “wanneer” wensen we dit effect en “waar”.

Hoe maak ik een daglichtconcept?


A) VIND EEN ONDERWERP:
1) Kijk rond je en zie hoe daglicht te werk gaat; laat je verwonderen
2) Wees benieuwd/ probeer te begrijpen, op te lossen wat er aan de hand is
3) Welk type concept wil je maken?

een aantal voorbeelden van thema’s:

  • Geen verblinding
    door direct licht te vermijden in je ogen, op werkvlak, inzichtveld
    door te werken met minder contrasten
    door gebruik te maken van diffusers
    door gebruik te maken van materialen
  • Geen oververhitting
    door direct licht te vermijden doorheen glas
    door zeker geen spiegels te gebruiken om direct licht te heroriënteren
    door zich noord te oriënteren
  • Optimaliseren van binnenkomend daglicht: met zo weinig mogelijk zoveel mogelijk bereiken
  • Is er voldoende daglicht?
  • Schaduw-creatie op een specifiek moment
  • Controle wanneer wel of geen daglicht
  • Speciale effecten nabootsen: wanneer, waar?
  • Vermijden van reflecties op schermen
  • Ruimte creëren: mits gebruik van daglicht

Een grote uitdaging aangaan met verschillende van bovenstaande thema’s verwerkt:

  • De ideale shed:
    Flexibeler: minder Noord-Zuid oriëntatie gevoelig
    (als men een shed 45° kan draaien en oplossen is deze opdracht gelukt
    Performanter dan de huidige standaard shed: hoe platter het raam, hoe performanter. Zo veel mogelijk diffuus licht doorlaten (zie pergola) en boost door direct licht te vertalen naar diffuus licht
    Technisch gemakkelijker uit te voeren dakvorm dan de standaard “zaagtand” dakvorm

  • LOW-TECH ontwerpen:
    Mits noord-oriëntatie
    Oververhitting tegengaan (zie hierboven)
    Verblinding tegengaan (zie hierboven)

  • Een hele kelderoppervlakte van daglicht voorzien om een uitbouw te vermijden:
    Werken met verschillende plafondhoogtes
    Verplaatsen van trappen
    Werken met dakvormen
    Hellingen en hoogte brengen licht veel dieper
    Werken met vides
    Werken met niveauverschillen

B) HOE?

1) Check (de relatie met) de ORIËNTATIE
2) Bepaal WANNEER je wenst dat je concept werkt
3) Niet alles is op te lossen: geef je PRIORITEITEN aan
4) Denk ZICHTEN vs INKOMEND DAGLICHT
5) Denk DIFFUUS maken van licht vs REFLECTEREN (spiegels)
6) Denk TRANSPARANTIE omwille van de leesbaarheid van je gebouw
7) Denk: hoe lager de helling van de opening, hoe performanter het licht
8) TEST EN LEER:

  • hoe dikker de wand hoe minder licht
  • hoe hoger de plaatsing van de opening, hoe performanter
  • afstand raam en plafond zo laag mogelijk houden om performanter te zijn….
  • cirkel is de meest performante vorm voor een raamopening
  • ….

8) Bedenk de HELLING op sleutelmomenten van de zon vs dag/jaar en haal die over op de uiteinden van je glasoppervlakten. Blokkeer de ontstane grijze zone

Bron: VELUX
Deel dit artikel:
Onze partners