Dokter Daylight 12/24 | Denk anders, denk 'functie over de ruimte"

Wat er gebeurt is dat, met het idee van “ik zet het in het midden dan heb ik licht voor alle functies in de zolder; dan ben ik flexibeler”, je eigenlijk alle functies voor dat licht laat vechten en er uiteindelijk qua inrichting plots geen opties meer zijn. Dat éne raam bepaalt heel sterk hoe alles geplaatst moet worden en zorgt er ook voor dat geen enkele functie echt ideaal licht heeft.

Een beter denkwijze is te denken met 1 opening per functie in plaats van 1 opening per ruimte.
Een ruimte bevat namelijk meer dan 1 functie. Een zolderkamer kan gemakkelijk een slaapzone, dressing, zithoek en bureau bevatten. Geef dan ook elk van die functies zijn raam.
Je zult allerlei voordelen hebben:

• Voldoende lichtspreiding over de gehele oppervlakte,
• Een raamoppervlakte met voldoende licht op maat van de vereisten van de functie: voor de bureaufunctie wens ik 500 lux, dus een breder of hoger raam
• De Europese Standaard EN17037 zal ook gevolgd kunnen worden naar de zichten toe: met name een opening in elk dakvlak en haalbare zichthoeken. Elke functie heeft ook zijn hoofdstaanplaats en van daaruit moeten de zichten onderzocht worden.
• Doordat er meerdere openingen zijn zal men beter kunnen verluchten.
  

Conclusie: extra tip: als je om daglicht geeft, plaats je raamopeningen niet in functie van je buitengevel (voor de mooie esthetiek), maar onderzoek eerst waar je ze zou zetten naar je functies en zichten toe: van binnenuit bekeken dus.

Wistjedatje? Het Circadiaans ritme:
In 1959 bedacht een wetenschapper het woord 'circadiaan' uit de Latijnse woorden 'circa' ('ongeveer') en 'dies' ('dag'), en het sloeg al snel aan.
Het wordt het vaakst gebruikt in de uitdrukking "circadiaans ritme", dat verwijst naar de inherente cyclus van ongeveer 24 uur die verschillende biologische processen lijkt te controleren, zoals slaap, waakzaamheid en spijsverteringsactiviteit… . De mens, maar ook de meeste organismen op aarde volgen dit ritme. Vooraleer de klok bestond was het onder de constante variatie van licht en donker, koud en warm dat alle levende dingen zich ontwikkeleden, van microben tot amfibieën, planten en zoogdieren.

Het systeem dat het aangeboren tijdsbesef van een organisme en het circadiaans ritme regelt, wordt de biologische klok genoemd.
Hoe we ons voelen, hoe ons lichaam reageert wordt bepaald door de wereld rond ons. Daglicht is er een heel belangrijke factor van.

Ons visuele systeem is het meest gevoelig voor het groengele deel (555Nm) van het zichtbare lichtspectrum. Terwijl ons niet-visuele systeem dat onze biologische klok aanstuurt het meest gevoelig is voor het blauwe deel (480Nm) van het zichtbare lichtspectrum. Dat brede frequentiedeel is nu net moeilijker door kunstlicht te reproduceren. Ledlicht zal bvb heel fel een deeltje van het blauw licht aanleveren (dat deel blauw licht dat ons ’s avonds wakker houdt als we te lang naar ons lcd-scherm kijken), maar nooit de hele breedte dat ons goed doet voelen.

• Daglicht op ooghoogte heeft een sterke invloed op het circadiaans ritme.
• Het is essentieel om overdag blootgesteld te worden aan hoge niveaus van natuurlijk licht en 's nachts aan duisternis.
• Op dezelfde manier zal een voldoende dosis zonlicht overdag, een goede nachtrust bevorderen.
• Een injectie met direct zonlicht in de ochtend is een uitstekende manier om de dag te beginnen en je lichaam aan te moedigen actief te zijn.

Een circadiaans huis is een huis dat hier mee rekening houdt. Plaats bijvoorbeeld de kinderkamer in het oosten. Het ochtendlicht bevat meer blauw licht. Dat licht activeert ons en is ideaal om de dag energiek te beginnen. Daarom worden ziekenhuizen ook best ontworpen met de kamers van de patiënten in het oosten. Er zijn experimenten die bewijzen dat patiënten beter genezen in kamers in het oosten met een mooi zicht.
Moest het direct zonlicht de kamer opwarmen, dan heb je bijkomend ook nog een hele dag om die af te voeren. Een slaapkamer aan de westkant is daarom ook minder aangeraden. ’s Avonds bevat daglicht meer licht in het infrarood stelsel, wat oa. meer warmte betekent. Die warmte op tijd afvoeren om een ideale 18°C te bekomen is dan moeilijker.  

Welke functie is belangrijk voor mij? Wens ik voor die functie graag daglicht? Welke soort van daglicht: diffuus of direct licht? Waar wil ik die functie doen en wanneer doe ik ze hoofdzakelijk? Die vragen beantwoorden zal al snel de plaats van de functies in je huis gaan bepalen: “afhankelijk van het tijdstip van de dag zit de zon daar en zou het dus leuk zijn mocht ik ervan kunnen genieten als ik bijvoorbeeld kook. Daar moet dus zeker een raam komen dat mooi licht binnenlaat maar ook een opening met zicht op die prachtige boom”
Denk hier tweeërlei: denk Binnenkomend licht en denk Zichten

Er zijn dus meerdere factoren die de plaats en aantal openingen bepalen:

• Onze persoonlijke nood aan daglicht
• Onze gevoeligheid aan het licht
• Onze gewoontes
• Het soort daglicht dat we wensen: direct of diffuus
• De functies zoals hierboven besproken
• De zichten die we willen zien
• De momenten dat we onze activiteiten willen doen
• De grondoriëntatie
• De oververhitting die we willen vermijden (low-tech vs hightech aanpak)
• De verblinding of reflecties die we niet wensen op onze schermen
• De prachtige effecten van het daglicht die we zo graag in de verf wensen te zetten.
• En uiteindelijk ook de esthetiek en organisatie van de openingen in onze gevels

Denk ook aan flexibiliteit naar de toekomst toe: een kamer kan vandaag een functie nodig hebben, maar in de toekomst kan die functie veranderen: is je kamer/huis "toekomstbestendig"? Heeft het de flexibiliteit om mee te evolueren met je behoeften? Bijvoorbeeld een kinderkamer wordt een hobbykamer als de kinderen het huis uit zijn: een raam dat genoeg is om te slapen is niet genoeg voor precisiewerk. Of één van je kinderen komt terug bij je inwonen na een relatiebreuk. De zolder verandert van een slaapkamer in een studio. Met een raam dat uitgerekend is om 750lux binnen te laten heb je dus twee voordelen: 1) tijdens het jaar overdag meestal geen kunstlicht nodig ; 2) men is flexibel naar alle soorten functies toe voor in de toekomst

Prioriteiten en fasen: uiteindelijk gaat het hem er zeker niet om alle openingen onmiddellijk te plaatsen. Een houten dak laat bijvoorbeeld gemakkelijk toe die extra opening in een latere fase te maken. Eerst voorzie je de opening op de prioritaire plek. Als je weet dat je uiteindelijk op de 4 kanten van je zadeldak in de hoeken een opening wenst in de ideale situatie, dan moet je die éne opening natuurlijk niet in het midden voorzien, maar op de belangrijkste van die vier plekken.