Hiërogliefen en gezuurde afwerking voor Maison d'Égypte in Parijs

De Cité Internationale Universitaire de Paris is uniek in de wereld. Elk jaar verwelkomt deze campus 12.000 studenten, onderzoekers en kunstenaars van 150 nationaliteiten in zijn 45 'huizen'. De Cité Internationale biedt geen onderwijs aan, maar wel een origineel model van samenleven. Sinds de bouw van het Maison de l'Iran in 1969 was haar opvangcapaciteit niet meer uitgebreid. De Arabische Republiek Egypte is het derde land dat zich aansluit bij het ontwikkelingsproject Cité 2025, na de Republiek Korea en de Volksrepubliek China.

La Maison d'Égypte, dat ontworpen is door de architectenbureaus Sam architecture sa en Dar Arafa Architecture, werd in juli 2023 opgeleverd door SICRA IDF (Vinci Construction) sa. Het herbergt 185 kamers met sanitair, zeven studio's en drie appartementen, aangevuld met acht gemeenschappelijke keukens (één per verdieping), een studentenfoyer, twee studiezalen, een sportzaal, twee muziekstudio's en een polyvalente zaal met tweehonderd plaatsen, waar onder meer culturele evenementen kunnen plaatsvinden. Het boogvormige gebouw werd gefinancierd door de Egyptische staat, met de Egyptische ambassade in Frankrijk als opdrachtgever. Het Maison d'Égypte wil een symbool zijn van culturele en educatieve uitwisseling tussen Egypte en Frankrijk en biedt internationale studenten tegelijkertijd een geschikte leefomgeving.

Christophe Gobert, hoofd Uitvoering bij SICRA IDF: “DECOMO nv leverde alle geprefabriceerde betonelementen voor dit project, die te vinden zijn op de noord-, zuid- en westgevel van het gebouw, in combinatie met een boogvormige gordijngevel die het atrium omhult. Dit Belgische bedrijf had in het verleden op tal van werven bewezen dat het in staat was om aan de specifieke wensen van de opdrachtgever te voldoen, met name op het gebied van afwerking. In dit project was het beton gezuurd in plaats van gezandstraald, wat maar weinig producenten aanbieden. Nog voor de ondertekening van het contract produceerde DECOMO verschillende stalen om de afwerking en de kleur van de panelen te kunnen laten valideren, zodat we optimaal konden inspelen op de eisen van de architect. Ongeveer twee weken na de ondertekening van het contract vond een vergadering plaats om de stalen voor te leggen aan de opdrachtgever, de architecten van Bâtiments de France en de Cité Internationale Universitaire de Paris. Daar werd beslist welke afwerking we zouden gebruiken voor het prototype en het gebouw zelf.

Gezuurde afwerking en hiërogliefen

De zandkleurige betonnen gevel sluit aan bij de typische, monolithische stijl van Egyptische gebouwen. Opmerkelijk is dat er op de kopgevels oude Egyptische teksten over de zoektocht naar kennis gegraveerd zijn.

De gevels zijn samengesteld uit twee types elementen die DECOMO in zijn fabriek produceerde en vervolgens ter plaatse leverde: enerzijds grote dragende rechthoekige elementen met hiërogliefen voor de blinde gevels, anderzijds niet-dragende inzetelementen die de ramen in de westgevel omlijsten. Christophe Gobert: “Om een vlotte uitvoering te garanderen, was het cruciaal om het ontwerp te valideren op basis van een prototype op schaal 1:1 en nadien te starten met de productie van alle dragende elementen, zodat we verder konden werken volgens de vooropgestelde planning." 

Patrick Smessaert, projectmanager bij DECOMO, legt uit hoe de hiërogliefen werden gemaakt: “Met behulp van modellen die we rechtstreeks uit Egypte ontvingen, maakten we negatieven die we in de mallen plaatsten om de hiërogliefen op de panelen nauwkeurig te reproduceren. De panelen werden in een tijdsbestek van ongeveer tien maanden gefabriceerd, in het tempo dat ons werd opgelegd door de voortgang op de werf." 

Christophe Gobert wijst op het uitzonderlijke karakter van deze indrukwekkende prefabelementen: “De dragende elementen wegen elk 10 ton en zelfs 15 ton voor de bovenste elementen met het acroterion. Er was dan ook speciaal hijsmaterieel nodig om ze op hun plaats te tillen, zoals een kraan die bestemd is voor civieltechnische werken en die 8 ton op 50 meter hoogte aan het uiteinde van de giek kan hijsen, wat zeer ongebruikelijk is in residentiële bouwprojecten. Sommige elementen moesten tijdens de productie in drieën worden gedeeld om de plaatsing te vergemakkelijken, met name vanwege hun enorme gewicht en de hijsbeperkingen."

Betonnen consoles

Naast deze dragende elementen, die een belangrijke bijdrage leveren aan de visuele uitstraling van het gebouw, produceerde DECOMO dus ook de inzetelementen die de ramen van de studentenkamers aan de westgevel omlijsten. Deze worden ondersteund door betonnen consoles die ontworpen zijn om de verticale krachten op te nemen. Ze werden eerst op een dragend element geplaatst, om vervolgens geleidelijk naar een horizontale positie te evolueren door het ene element op het andere te laten steunen.

Patrick Smessaert licht dit verder toe: “We hebben eerst traditionele verankeringssystemen overwogen, om dan te beseffen dat beton eigenlijk het echte basismateriaal van het gebouw is en dat we het dus ten volle moesten benutten. Hetzelfde geldt voor de ondersteuning van de niet-dragende elementen. Het is met andere woorden ons beton dat rechtstreeks op de consoles rust en al het werk doet. Lees: het beton vangt het eigengewicht van de geprefabriceerde elementen op, terwijl de ankers de horizontale krachten naar de dragende dwarsmuur overdragen. De niet-dragende elementen zijn niet alleen dubbel hellend, maar ook hol om het gewicht te beperken, wat hun productie nog complexer maakte."

Specifieke randvoorwaarden

“Het was een behoorlijk atypisch project”, herinnert Christophe Gobert zich. "We ontvingen de opdracht in juli en moesten de eerste prefabelementen al in december installeren, met daartussen het validatieproces op basis van het prototype. Zoals op elke Parijse werf met prefabelementen kregen we te maken met logistieke eisen die verband hielden met de specifieke ligging van de bouwplaats, op slechts 4 meter van de ringweg en met beperkte ruimte rondom het gebouw. De aanwezigheid van een honderd jaar oude boom in het hart van de site, een opmerkelijk staaltje natuurlijk erfgoed dat we absoluut moesten vrijwaren, maakte het er niet eenvoudiger op. Tot slot moesten we ook nog rekening houden met randvoorwaarden die te maken hadden met de productie van de betonnen elementen. Het fabrieksproces was immers niet noodzakelijk compatibel met de werfgerelateerde eisen en deadlines."

De voordelen van nauw overleg

De productielogica, die gebaseerd was op het gebruik van verschillende mallen, stemde inderdaad niet noodzakelijk overeen met de beoogde bouwlogica. Waar DECOMO dezelfde mal wilde gebruiken voor de productie van de acht invulelementen op het gebouw – gestapeld op elkaar – wilde het werfteam horizontaal werken en de elementen naast elkaar – op hetzelfde niveau – plaatsen. Door in de fabriek of op de bouwplaats intensief te overleggen, kregen de fabrikant en de aannemer inzicht in elkaars beweegredenen en kwamen ze uiteindelijk tot een productie- en leveringsschema dat rekening hield met ieders noden en vereisten. 

Net als bij zoveel andere projecten bleek de uitstekende samenwerking tussen de verschillende betrokken bouwactoren – inclusief de architecten, ingenieurs en leveranciers – essentieel voor het welslagen van deze uitzonderlijke realisatie. La Maison d'Égypte is een unieke pleisterplaats voor jongeren die zich inzetten om een nieuwe wereld te creëren. Net als de andere 'huizen' op de campus is het daarnaast ook een plek voor debat, waar oplossingen worden bedacht voor de specifieke uitdagingen die dit tijdsgewricht met zich meebrengt. DECOMO kan trots zijn dat het hier zijn steentje aan heeft kunnen bijdragen.