Houten woongebouw van Pritzker Prize-winnaar Shigeru Ban in Antwerpen verwelkomt eerste bewoners

BAN is Shigeru Bans eerste residentiële project in België en vormt een nieuwe landmark aan de zuidrand van de stad. Het geheel bestaat uit een elegante toren van 25 verdiepingen en een lager bouwvolume van zes lagen. Samen omarmen ze een centrale binnentuin van 6.000 m², ontworpen door landschapsarchitect Bureau Bas Smets. De technische uitwerking van het ontwerp gebeurde in samenwerking met Bureau Bouwtechniek, dat meewerkte aan de integratie van de hybride structuur en de detaillering van de houten gevel. Voor die gevel werd gekozen voor LDCwood® ThermoWood® grenen, geleverd en brandvertragend behandeld door Lemahieu Fire Protection. Het resultaat is een verfijnde en performante gevelbekleding die de warme uitstraling van het gebouw mee vormgeeft.

Rust in de stad: Japanse filosofie als leidraad

De ontwerpfilosofie van Shigeru Ban is sterk geïnspireerd door het Japanse concept shinrin-yoku, ofwel ‘bosbaden’. Deze praktijk draait om het bewust onderdompelen in een natuurlijke omgeving om tot rust te komen en stress te verminderen. “Ik wilde een plek creëren waar mensen zich kunnen ontspannen,” zegt Ban. Die visie vertaalt zich in de royale binnentuin, het weelderige groen, en de nadruk op natuurlijke materialen. Zowel het masterplan als het interieurontwerp zijn doordrongen van dit idee van zintuiglijke rust.

Om die rust te verankeren in het dagelijkse leven van de bewoners, koos Ban voor royale terrassen, wintertuinen en daktuinen. De grens tussen binnen en buiten is bewust vaag gehouden. Elke woonunit is ontworpen als een verlengstuk van de omgeving. Daardoor ontstaat een woonervaring waarbij uitzicht, lichtinval en natuurbeleving centraal staan. Door de open plattegronden vloeien leefruimtes visueel in elkaar over, wat bijdraagt aan een gevoel van vrijheid en sereniteit.

Warmte in hout en vorm

BAN maakt indruk met zijn opvallende houten gevelraster, een van de architecturale signaturen van Shigeru Ban. De combinatie van hout, beton en staal resulteert in een hybride structuur die tegelijk robuust en verfijnd oogt. De houten elementen geven het gebouw niet alleen warmte en identiteit, maar dragen ook bij aan een duurzamer bouwproces. Het gebruik van voorbewerkte, slijtvaste Europese houtsoorten helpt de ecologische voetafdruk van het project te beperken, zowel in de productie als in de levensduur van de materialen.

Ban benadrukt dat hout voor hem meer is dan een esthetische keuze: “De CO₂-uitstoot van een gebouw in hout is veel lager dan wanneer je werkt met beton of staal. Het is een gemakkelijk te hanteren materiaal, en het creëert tegelijk huiselijkheid en rust.” In zijn architectuur draait alles om zintuiglijke beleving én technische rationaliteit. Dat komt in BAN tot uiting in het doordachte gevelbeeld, de materialiteit en de structuur.

Schaal en skyline

Een van de architecturale uitdagingen bestond erin een 80 meter hoge toren op harmonieuze wijze in te passen in een wijk met lagere volumes. Die balans wordt bereikt via een geleidelijke overgang van de plint naar de toren, en door vormelijke ingrepen zoals het hellende dak van de duplexwoningen. Op straatniveau krijgen de gebouwen daardoor een meer ‘huiselijke’ schaal, terwijl de toren zich in de skyline van Antwerpen profileert als een rank, ritmisch volume.

BAN maakt deel uit van het bredere stedenbouwkundige plan voor Nieuw Zuid, ontworpen door Secchi-Viganò. De wijk staat bekend om haar focus op duurzame stadsontwikkeling en hoogstaande architectuur. Binnen dit kader vormt BAN een uitgesproken vertaling van internationale architectuurprincipes in een lokale context. De compositie van het gevelraster en de verwijzingen naar Japanse architectuur – zoals het zinken dak – versterken het unieke karakter van het gebouw.

Maatwerk voor bewoners

Wat BAN onderscheidt van andere residentiële torens, is de vrijheid die bewoners krijgen in de afwerking en indeling van hun woning. Door gebruik te maken van niet-dragende binnenmuren is een zekere mate van ruimtelijke personalisatie mogelijk. Keuzes in vloeren, keukens, badkamerinrichting en zelfs indeling kunnen afgestemd worden op de persoonlijke voorkeuren van de bewoners. Daardoor krijgt elke unit een uniek karakter binnen een collectief architecturaal geheel.

De appartementen variëren in grootte van compacte eenheden met één slaapkamer tot ruime drie-slaapkamerappartementen en duplex penthouses. Elke woning is ontworpen met aandacht voor optimale oriëntatie en uitzicht. Sommige eenheden beschikken over daktuinen of wintertuinen, waardoor ook op hoogte een gevoel van nabijheid tot de natuur behouden blijft. Deze individuele invulling binnen een strak collectief kader getuigt van het respect dat Ban koestert voor de eindgebruiker.

Innovatie en internationale erkenning

Ban staat bekend als een van de meest innovatieve architecten van zijn generatie. In 2014 werd hij bekroond met de The Pritzker Architecture Prize. De jury prees zijn experimentele aanpak, zijn ethische engagement en zijn vernieuwende materiaalgebruik. Ban werkte eerder samen met Frei Otto aan het Japanse paviljoen op de Expo 2000 in Hannover, en ontwierp het Centre Pompidou in Metz. Zijn faam reikt dus ver buiten Japan.

Toch blijft Ban opmerkelijk bescheiden. Hij beschouwt zichzelf eerder als ‘experimentalist’ dan als minimalist of modernist. In zijn praktijk staan innovatie, duurzaamheid en maatschappelijke relevantie centraal. Zo ontwierp hij onderkomens in rampgebieden, met herbruikbare materialen zoals karton en papier. Voor dat werk kreeg hij in 2017 de Mother Theresa Memorial Award for Social Justice, een erkenning die hem minstens even dierbaar is als de Pritzkerprijs.