COLUMN. Tussen baksteen en bladnerf (Didier El-Bacha, HOP.)

Ruimte voor mens en natuur

We beseffen meer en meer dat het in ons voordeel is om onszelf als onderdeel te zien van het leven rond ons. We verlangen naar meer lucht, ademruimte en groen, naar connectie en gemeenschap. Onze omgeving, biodiversiteit en ecosystemen snakken naar ruimte, zorg en recht van bestaan. Terwijl onze samenleving verlangt naar sociale rechtvaardigheid en leefbaarheid. Voor een leefbare toekomst is het essentieel om ecologie, sociale rechtvaardigheid en ruimtelijke ontwikkeling als één gedeeld project te benaderen.

We erkennen daarbij stilaan dat de stad niet enkel een menselijke biotoop is, maar ook een habitat voor ontelbare andere levensvormen. Een fundamentele verschuiving in het denken over architectuur. Een noodzakelijke verschuiving, als we willen blijven bouwen aan een leefbare toekomst.

Gelukkig ontstaan er steeds meer initiatieven die deze visie versterken. Het Interreg-project Natuur-inbouw, bijvoorbeeld, zet sterk in op die integratie van biodiversiteit in de gebouwde omgeving. Het maakt zichtbaar hoe ontwerpers, overheden en ecologen samen kunnen werken aan gebouwen die gedragen worden vanuit kennis uit zowel de bouwsector als de natuursector.

Samen voor iedereen

Als ontwerpers vormen we steden en landschappen. Maar steeds vaker zie ik hoe die vormgeving ook een antwoord wordt op de maatschappelijke vragen die ons allemaal raken. Klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, mentale gezondheid, sociale rechtvaardigheid: thema’s die lange tijd als losstaand werden beschouwd, komen vandaag samen in de manier waarop we onze leefomgeving ontwerpen. Dat is waarom ik ook zo enthousiast ben om me als jurylid te verbinden aan de Award Natuurinclusief Bouwen & Ontwerpen, die Vogelbescherming Nederland in het leven heeft geroepen, en die in 2025 voor het eerst ook Belgische inzenders oproept deel te nemen.

Intersectorale en internationale samenwerking is cruciaal om kennis en ervaring te delen. Natuurinclusief ontwerpen vraagt méér dan het plaatsen van standaard nestkasten of het toevoegen van groene gevels en daken als op zichzelf staande ingrepen. Het vergt een fundamentele herziening van hoe we bouwen, met aandacht voor het ritme en de behoeften van al het leven dat onze steden deelt. Vanuit die overtuiging zetten we met de Award Natuurinclusief Bouwen & Ontwerpen projecten in de spotlight die verder denken: initiatieven die de stad benaderen als een ecosysteem en via hun ontwerp bijdragen aan een rijkere biodiversiteit en een leefomgeving waarin mens en natuur zich kunnen vinden. Door bijvoorbeeld projecten die werken met biogebaseerde en hernieuwbare materialen openen we niet alleen perspectieven voor circulair bouwen, maar ook voor een bouwcultuur die actief bijdraagt aan klimaatoplossingen en biodiversiteit.

De vraag die we proberen te beantwoorden, schuilt in het zoeken naar een nieuwe vormentaal, een taal die ontstaat vanuit het herdenken van ornament, compositie en vorm, en die niet alleen architecturaal prikkelend is, maar ook de grens tussen gebouw en landschap verzacht. Ik hoop bij de inzendingen voor de Award projecten te zien, die onze conventionele manier van bouwen kritisch in vraag stellen, om zo te evolueren naar een architectuur als een vorm van wederzijdsheid, een architectuur die ruimte creëert voor mens én natuur.

Architect Didier El-Bacha streeft met zijn ontwerpbureau HOP. regeneratieve architectuur naar een nieuwe generatie architectuur en stedenbouw, waar de grens tussen gebouw en landschap geen harde grens meer vormt maar een zachte poreuze overgang waar ruimte kansen biedt voor al het leven, daar waar die vaak stoot op een ongenadige grens. Projecten indienen voor de Award Natuurinclusief Bouwen & Ontwerpen, waarvan El-Bacha deel uitmaakt van de jury, kan nog tot vrijdag 26 september 2025. Meer informatie vind je hier: https://bouwnatuurinclusief.nl/award.