Poot architectuur overdondert Nederlandse jury ARC25 Awards met renovatie secundaire school

De basis van het ontwerp ligt in het respect voor de oorspronkelijke architectuur uit het begin van de twintigste eeuw. Poot architectuur koos niet voor een radicale metamorfose, maar voor een zorgvuldig proces van herstellen, aanpassen en toevoegen. Bestaande klaslokalen werden via binnenramen en brede doorgangen met elkaar verbonden, vaste meubelstukken kregen een plaats in elk lokaal, en een nieuwe patio tussen voor- en hoofdbouw brengt licht, lucht en rust. Elke ingreep versterkt de samenhang en activeert het gebouw zonder de ziel van het verleden te verliezen.

Subtiele ingrepen, grote impact

De voormalige school, herkenbaar aan de gevel met het opschrift ‘jongensschool’ in sierlijke letters, vormt nu het poortgebouw van het complex. Dit voorgebouw, dat Poot architectuur omvormde tot lerarenhuis, kreeg via een patio zicht op de inkom. Achter die gevel ontvouwt zich een sequentie van ruimtes rond een monumentale trappenhal: de directie, het secretariaat en de zorgmedewerkers vonden er hun plek. De circulatie blijft trouw aan het oorspronkelijke concept zonder gangen – de traphallen ontsluiten telkens twee lokalen – maar wordt verfijnd door een nieuwe luifel die de speelplaats omarmt.

Die luifel, in glas en dieprood staal, is exemplarisch voor de houding van de architecten: ze verbindt, beschermt en verlevendigt tegelijk. De overdekte buitenruimte fungeert als podium, ontmoetingsplek en schuilplaats. Treden langs de rand nodigen uit tot zitten of spelen, terwijl de droogloop een poëtische route vormt tussen de verschillende delen van het complex. De verharding van de binnenplaats maakte plaats voor groen, waardoor de school letterlijk opnieuw ademhaalt.

Een nieuwe laag over een oud fundament

De renovatie van Kasteel toont hoe hergebruik een bron van vernieuwing kan zijn. De bovenste verdieping werd getransformeerd tot een “creatieve zolder”, met ateliers voor muziek, media, plastische opvoeding en wetenschappen. Poot architectuur herstelde er de oorspronkelijke hoge atelierramen, waardoor de lokalen opnieuw baadden in zacht noorderlicht en uitzichten over het historische dakenlandschap van Antwerpen. De herintroductie van die ruimtelijke kwaliteit – ooit verloren gegaan bij een renovatie in de jaren 1980 – maakt deze verdieping tot het kloppende hart van de school.

Het project faciliteert ook meervoudig gebruik: buiten de schooluren biedt het plaats aan sport, dans en naschoolse verenigingen. Daarmee overstijgt Kasteel het louter functionele en wordt het een buurtplek waar leren, bewegen en ontmoeten samenkomen. Deze openheid versterkt de maatschappelijke relevantie van het project en past in een bredere evolutie waarin scholen opnieuw een rol spelen in het stedelijke weefsel.

Jury: “Niet te veel. Niet te weinig. Precies genoeg.”

In zijn brief aan architect Sarah Poot beschreef juryvoorzitter Jan Peter Wingender de kern van het succes: “Wat jij deed, was luisteren. Je paste aan, herstelde, voegde toe. Niet te veel. Niet te weinig. Precies genoeg.” De jury prees de manier waarop het project een gemis – het ontbreken van verbindingen tussen lokalen – wist te transformeren tot een sterke ruimtelijke logica. De doorbraken tussen klaslokalen creëren zichtlijnen en flexibiliteit, terwijl het nieuwe meubilair rust en samenhang brengt.

Volgens Wingender raakt Kasteel aan wat hij “de harde pit van de architectuur” noemt: de omgang met het residu van de tijd. Door met zachte hand betekenis terug te brengen in een gebouw dat zijn ziel had verloren, slaagde Poot architectuur erin om verleden, heden en toekomst met elkaar te verweven. Die delicate omgang met tijd en ruimte ontroerde de jury en maakte van Kasteel een onbetwistbare winnaar.