PROJECT. Deelfabriek door ATAMA: genomineerd voor ARC25 Transformatie en Renovatie Award
In een kwetsbare wijk van Kortrijk kreeg de voormalige brandweerkazerne uit 1940 een nieuwe toekomst als Deelfabriek, een plek waar burger-, buurt- en stadsinitiatieven elkaar ontmoeten. Het project was genomineerd voor de ARC25 Transformatie en Renovatie Award, onderdeel van de prestigieuze ARC25 Awards van het Nederlandse vakblad de Architect. Onder leiding van ATAMA werd het utilitaire erfgoed omgevormd tot een open, sociaal en publiek toegankelijk complex. De voormalige stelplaats werd een markthal met opvallende dakbelettering, terwijl een nieuwe ruitvormige binnenplaats fungeert als publiek hart waar uiteenlopende deelinitiatieven – van een uitleendienst voor kinderspelen en een fietsatelier tot een klimvereniging en een kledingruilpunt – hun eigen ‘winkel’ hebben.
De ontwerpstrategie vertrekt vanuit het principe van ‘niet-bouwen’: zo weinig mogelijk afbreken, maximaal hergebruiken en slim isoleren. Bestaande materialen zoals baksteen en tegelvloeren kregen een tweede leven, terwijl nieuwe ingrepen zoals spiegelende gevelafwerkingen en een lichtkunstwerk in de glazen klimtoren de historische kazerne een hedendaagse uitstraling geven. Vanuit sommige standpunten verdwijnt het nieuwe werk haast in reflecties, waardoor oud en nieuw lijken samen te vallen. De jury prijst het vakmanschap en de sociale sensitiviteit van ATAMA: ‘delen’ wordt hier zowel architecturaal als maatschappelijk tot leidmotief gemaakt, met een open plein dat bezoekers uitnodigt en de wijk verbindt.
Van gesloten kazerne naar open stadsruimte
Waar het gebouw ooit naar binnen gekeerd was, is het vandaag een levendig en toegankelijk gemeenschapsknooppunt. De ruitvormige binnenplaats is vrij toegankelijk en vormt de spil van het programma. Elke functie – van magazijn tot polyvalente zaal – is efficiënt en flexibel ingericht, zodat de beschikbare ruimte maximaal wordt benut. Strategische isolatie van dak en schrijnwerk beperkt energieverliezen, terwijl het gedeelde gebruik van ruimtes de ecologische voetafdruk verkleint. De Deelfabriek laat zien hoe circulaire principes, sociale inclusie en architectonische kwaliteit elkaar kunnen versterken en geeft een concreet antwoord op de uitdagingen van stedelijke verdichting en betaalbaarheid.
De Deelfabriek behoorde tot de drie finalisten voor de ARC25 Transformatie en Renovatie Award, naast Kasteel in Antwerpen van Poot Architectuur en De Nederlandsche Bank in Amsterdam van Mecanoo. De ARC25 Awards omvatten dit jaar drie hoofdprijzen: naast Transformatie en Renovatie ook de Nieuwe Architectuur Award en de Niet Verhuizen maar Verbouwen Award. Opvallend is dat van de in totaal negen genomineerde projecten er vijf Belgisch zijn, een bevestiging van de internationale voortrekkersrol van Belgische bureaus in circulaire, contextbewuste architectuur. De winnaars in de drie categorieën werden bekendgemaakt op 25 september tijdens ARC25 Podium in het Nieuwe Instituut in Rotterdam.
