HET ERFGOEDJUWEEL 2025. Campus Opera: van veiligheidsinstituut tot universiteitscampus (B-architecten)
Campus Opera, de Antwerpse campus van KU Leuven, is een van de vijf finalisten van Het Erfgoedjuweel 2025. Het modernistische gebouw werd in 1946 ontworpen door Marc Appel en Jan Welslau en acht jaar later opgeleverd. Decennialang deed het dienst als Provinciaal Veiligheidsinstituut, opgericht om arbeidsongevallen in de Antwerpse haven terug te dringen. In de jaren 1990 volgde een zware verbouwing die de originele uitstraling aantastte. Toen KU Leuven het pand in 2022 aankocht, kreeg B-architecten de opdracht om de modernistische kwaliteiten te herstellen en het gebouw klaar te maken voor een nieuwe bestemming als universiteitscampus. Twee jaar later opende Campus Opera de deuren als innovatief leercentrum voor studenten van de faculteiten Letteren en Economie en Bedrijfswetenschappen.
Het gebouw behoort tot de belangrijkste vroeg-naoorlogse openbare bouwprojecten in Antwerpen. Het is volledig uitgevoerd in een betonskeletstructuur en bevat kunstwerken van Aimé De Martelaere, Remy Cornelissen en Cyriel De Brauwer, die arbeiders en hun werktuigen verbeelden. Tijdens de restauratie werden zoveel mogelijk authentieke elementen teruggebracht. De vloerplaat die in de jaren 1990 het atrium afsloot, werd verwijderd waardoor het karakteristieke glazen plafond opnieuw zichtbaar werd. Ook de originele steektrap en de monumentale bordestrap werden hersteld, wat het atrium weer zijn grandeur gaf. Rondom de drie niveaus werden open bibliotheken ingericht, terwijl het gelijkvloers nu een polyvalente ontmoetingsruimte vormt voor studenten en tentoonstellingen.
Duurzaamheid en erfgoed hand in hand
Campus Opera is niet alleen een restauratieproject, maar ook een toonbeeld van duurzame innovatie. Het gebouw werd volledig fossielvrij gemaakt en voldoet aan strenge energienormen. Voor de dakstructuur betekende dit een ingreep: de oorspronkelijke beglazing werd vervangen door isolerende sandwichpanelen, die geen daglicht doorlaten. Om toch de sfeer van vroeger te behouden, werden LED-spots met zorgvuldig gekozen kleurtemperatuur geïntegreerd, waardoor het effect van zenitaal licht wordt nagebootst. Ook de nieuwe brandtrap in de Jezusstraat verwijst met lichtgroene tegels naar de originele schooltrap aan de Kipdorpvest, waarvan de blauwe betegeling en het originele schrijnwerk zorgvuldig werden hersteld.
Het resultaat is een gebouw dat opnieuw de uitstraling van de jaren 1950 ademt, maar tegelijk klaar is voor de toekomst. Achter de herstelde gevels zijn ruime en lichte studiezalen en leslokalen ingericht, perfect afgestemd op de noden van een hedendaagse universiteitscampus. De combinatie van erfgoedzorg en duurzame ingrepen maakt van Campus Opera een schot in de roos: het gebouw sluit aan bij de oorspronkelijke educatieve missie van het Veiligheidsinstituut, maar met een nieuwe rol in het academische leven van Antwerpen. Wie deze restauratie en herbestemming naar waarde wil schatten, kan hier nog tot 15 september stemmen op Campus Opera voor Het Erfgoedjuweel 2025.
