Campus Deleers: unieke Brusselse mix van onderwijs, maakindustrie en wonen (SMAK Architects)

De kern van het masterplan van SMAK Architects is de plint met ateliers voor kmo’s, waarmee de maakindustrie letterlijk aan straat en stad wordt verankerd. Die keuze sluit aan bij het Brusselse beleid rond de “Productieve Stad”, dat stedelijke bedrijvigheid wil behouden via gemengde bestemmingen. Door de school boven die productiezone te plaatsen, krijgen vooral leerlingen uit technische richtingen rechtstreeks zicht op de werkplaatsen onder hen. Daarmee wordt praktijkgericht onderwijs niet alleen inhoudelijk maar ook ruimtelijk tastbaar: leren gebeurt hier in de onmiddellijke nabijheid van echte stedelijke productie.

Publieke ruimte als bindmiddel

In het hart van het project ligt een centrale publieke promenade die de bestaande woonwijk met het kanaal verbindt en de verschillende functies ontsluit. Aan de Walcourtstraat vormt die as een groen entreeplein, opgevat als gedeelde drempel waar ouders, kinderen en buurtbewoners elkaar voor, tijdens en na schooltijd kruisen. Een royale trappenpartij leidt verder naar het kanaal en het fietsnetwerk, met informele zitplekken die het geheel ook buiten de piekmomenten leesbaar en aantrekkelijk maken. De publieke ruimte is zo geen restzone, maar het bindmiddel dat de programma’s én hun gebruikers met elkaar in contact brengt.

Die ruimtelijke ruggengraat ondersteunt een uitgesproken brede campuslogica. Deleers is een “0 tot 99”-plek waar onderwijs en ontmoeting voor verschillende leeftijden samenvloeien: een basisschool voor 480 leerlingen (De Stroomboot), een technische secundaire school voor 600 leerlingen (GO4TECH), een kinderdagverblijf met plaats voor meer dan 50 kinderen, daarnaast ook een CVO-werking en een sporthal. Opvallend is dat SMAK het klassieke klaslokaal loslaat en inzet op generieke, circulaire leeromgevingen voor projectwerk, samenwerking en flexibel gebruik. Zo kan de school mee evolueren met veranderende pedagogiek en maatschappelijke noden.

Mixed-use campus als stedelijke motor

Ook de sporthal en sportterreinen zijn bewust dubbel geprogrammeerd. Overdag maken ze deel uit van het schoolleven, maar na de uren worden ze opengesteld voor buurtbewoners. Daardoor wordt Campus Deleers een plek die de hele dag en het hele jaar door actief blijft, met gebruikers van uiteenlopende leeftijden en achtergronden. In een wijk die te lang vooral via problematieken werd bekeken, positioneert het project zich als positieve infrastructuur: een stedelijke motor die onderwijs, vrije tijd en lokale economie met elkaar verweeft en tegelijk een veilige, gedeelde ruimte creëert.

Architecturaal vertaalt SMAK die ambitie in een no-nonsense ontwerp met heldere structuren en robuuste materialen die intensief gebruik aankunnen. Specifieke volumes zoals technische ateliers en sporthal kregen een uitgesproken vorm en geven identiteit aan het ensemble. De onderwijsruimtes zijn royaal in hoogte, sterk op daglicht gericht en generiek opgevat om maximale flexibiliteit te garanderen, nu én later. De benadering is bewust niet spectaculair, maar zet in op duurzaamheid, leesbaarheid en een stevig stedelijk karakter.

No-nonsense architectuur met robuuste baksteen

De gevels combineren baksteenwerk in tegelverband met ton-sur-ton kleurvariaties, betonaccenten en gerichte detaillering. Die subtiele schakeringen brengen gelaagdheid zonder drukte, en helpen de verschillende programmaonderdelen herkenbaar te maken binnen één geheel. Een slimme ingreep is de externe circulatie: leerlingen en leerkrachten bewegen via buitengalerijen, wat hen tussen de lessen door letterlijk buiten en in het licht brengt. Tegelijk werken die galerijen als zonwering op de zuidgevel, waardoor ruimtelijke organisatie en klimaatstrategie elkaar versterken.

Na de start van het project in november 2019 volgde de omgevingsvergunning in augustus 2022 en begon de uitvoering in januari 2023; het schoolgedeelte werd afgewerkt in mei 2025 en de kmo-units volgen tegen december 2025, terwijl het residentiële luik nog in uitvoering is. Campus Deleers toont daarmee concreet hoe ogenschijnlijk onverenigbare functies kunnen samenkomen tot een levendige stadsomgeving. Net de sterke koppeling tussen onderwijs en stedelijke productie — zelden zo consequent gerealiseerd in Europa — maakt dit project tot een richtinggevend voorbeeld voor toekomstig mixed-use bouwen in Brussel en daarbuiten.