Sportcomplex Wielerdroom stap dichter bij de finish (dbv & B-architecten)

Sportcomplex Wielerdroom is een van de enige drie overdekte wielerpistes van Vlaanderen. De bouwteampartners, met Houben en Vanhout als hoofdaannemers, hebben al hun expertise aangewend om binnen het vastgelegde budget van Wielerdroom dé internationale referentie te maken op vlak van indoor wielerpistes.

De accommodatie voorziet dan ook in ruime VIP- en mediafaciliteiten. Tegelijk wil het project zich engageren voor het optimaal beleven van volkssport, want de wielrennerij behoort nu eenmaal tot het DNA van de Vlaamse amateursporters. De velodroom kan ook individueel en in clubverband afgehuurd worden, zolang er geen wedstrijden en officiële trainingen doorgaan op hetzelfde moment.

De site is gelegen aan het fietsknooppuntennetwerk en wandelroutes door de bossen van Bolderberg. Samen met het circuit van Terlaemen vormt het een cluster voor allerlei wieler- en gemotoriseerde sporten (BMX, MTB, rally, GP,...).

HERKENBAARHEID EN TRANSPARANTIE

Het ontwerp gaat uit van concentrische schillen rond de 3D-gemodelleerde velotrack. Elk van de schillen wordt ingevuld met telkens andere programmaonderdelen. Op de plaatsen waar interactie met de omgeving gewenst is, bijvoorbeeld ter hoogte van de inkompartij, de terrassen bij de horeca en de fitness, worden de modulaire gevelcassettes extensief van beglazing voorzien. Zo ontstaat er een wisselwerking tussen de omringende bossen, het circuit van Terlaemen en de beleving binnenin het gebouw. De combinatie van deze concentrische schillen, en het op de juiste plaats aanbrengen van accenten in de gevelopbouw, zorgt voor een grote herkenbaarheid.

INTEGRATIE IN EEN DENSE OMGEVING

Door de nauwe trapeziumvorm van de site was het niet eenvoudig om de grote oppervlakte en vaste verhoudingen van een overdekte wielerpiste en de daarbovenop gewenste randprogrammatie in te planten. De topografie van het terrein is bovendien sterk hellend. Dat, en de juiste positionering van de noodzakelijke connecties voor logistieke en medische toegangen, naast de aparte toegangen voor sporters en het grote publiek, maken van het ontwerp een waar huzarenstuk. Zo maakten de architecten gebruik van het glooiende terrein om een gedeelte van het gebouw in de helling te verwerken.

Door de uiterst compacte footprint van het gebouw werd het mogelijk om het project centraal in te planten op de site. Dit resulteerde in een goed georiënteerde en goed zichtbare publieke voorzijde, een nuttig bruikbare logistieke achterzijde, en liet het gebouw aan een derde zijde aansluiten op het racecircuit voor de noodzakelijke connectie van het medisch centrum.

ONDERHOUDSVRIENDELIJKE EN DUURZAME MATERIALISERING

Van bij de start van het ontwerp werd er samengezeten met bouwpartner Machiels Building Solutions. Deze aanpak maakte het mogelijk om de 2750m2 aan gevelelementen op een circulaire manier te prefabriceren. Bij de compositie van deze elementen wordt veel aandacht besteed aan de verbindingen tussen de verschillende lagen van de sandwichpanelen. Droge verbindingen maken het mogelijk om de panelen na het volbrengen van hun functie te demonteren en hergebruiken.

Het principe van demonteerbare bouwelementen werd ook toegepast in de tussenliggende scheidingswanden. Dit maakt dat een interne reorganisatie eenvoudig is zonder overbodig afval, wat men ook kan terugzien in de structurele opbouw van de wielerpiste. Betonnen prefab-kolommen met een vakwerkconstructie voor het dak bieden de mogelijkheid om het gebouw indien nodig eenvoudig te reconfigureren. De stalen dakconstructie kan na de levensduur van het gebouw ontmanteld worden en hergebruikt.

Het team van ontwerpers zet ook in op de regionale inkoop van materialen om de milieu-impact door transport te beperken. De meerderheid van de gebruikte materialen draagt een goede NIBE-classificatie of een Europees Ecolabel zoals FSC/PEFC (hout), C2C, Dubo-keur of Nature Plus.

In plaats van te werken met klassieke hellende daken met een lineair verloop, wordt de dakvorm aangepast naar een parabolisch verloop. Dit leidt tot een materiaalbesparing van 24% t.o.v. een klassiek hellend dak.

MULTIFUNCTIONELE INZETBAARHEID

Tijdens het ontwerpproces verplaatsten de architecten zich in de verschillende gebruikers van het gebouw. Logische circulatiestromen werden vastgelegd, wat in grote mate bijdraagt tot de gebruiksvriendelijkheid. Hierrond werd het programma van eisen gekneed en gemodelleerd, rekening houdende met de stedenbouwkundige randvoorwaarden en beperkingen die de site oplegt.

Sportcomplex Wielerdroom moet te benutten zijn door zowel amateur- als topsporters, recreanten, bezoekers, logistieke en administratieve medewerkers, en medisch personeel. Voor elk type gebruiker hebben dbv architecten scenario’s uitgeschreven die leidden tot een planopbouw die meervoudig gebruik én gescheiden circulatiestromen mogelijk maakt. Het vastleggen van de correcte posities van zowel toegangen als verticale circulatie, ondersteund door technologie om toegangscontrole te moduleren, was daarbij cruciaal om te komen tot een efficiënt, gebruiksvriendelijk en multi-inzetbaar gebouw.

MINIMALE VOETAFDRUK

Sportcomplex Wielerdroom is ontworpen als een energetisch performant gebouw, dat enerzijds ruimschoots voorziet in hernieuwbare energie, en anderzijds in energiezuinige installaties en toestellen. Het compacte gebouw met minimale footprint heeft een E-peil van E52, mede dankzij de stapeling van alle functies onder één dak, een performante gebouwschil met hoge luchtdichtheid en lage isolatiewaarden, en een beglazing met een aan de oriëntatie aangepaste zonnetoetredingsfactor.

Fotovoltaïsche zonnepanelen met een totaal vermogen van 319 kWp brengen het aandeel hernieuwbare energie op 41,5 kWh/m2/jaar, of dubbel zoveel als EPB vraagt (20 kWh/m /jaar). Bovendien wordt het energieverbruik continu gemonitord door een alomvattend gebouwbeheersysteem.

AANDACHT VOOR TOEGANKELIJKHEID

Sportcomplex Wielerdroom biedt diverse mogelijkheden tot G-sport en is daarom nog strenger ontworpen dan de principes van de integrale toegankelijkheid. Deze omvatten zowel fysieke als communicatieve toegankelijkheid. Het ontwerp werd voorgelegd aan Inter, het toegankelijkheidsbureau van Vlaanderen. Daarbij werd de ketting van toegankelijkheid in het sportcomplex vanaf de buitenomgeving tot en met het gebruik van het gebouw door de diverse doelgroepen besproken.

Een paar specifieke maatregelen:

• Op het tribuneplateau zijn vrije plaatsen voorzien voor rolstoelgebruikers. Ze kunnen rondom rond de activiteiten op de piste en het middenplein volgen.
• Vanuit de cafetaria is er rechtstreeks zicht op het middenplein en de wielerpiste. Boven de dichte boarding van de wielerpiste is een borstwering in transparant materiaal voorzien.
• Communicatie: informatie wordt zoveel mogelijk visueel, tactiel of auditief overgebracht. Dankzij een multimedia-omkadering wordt tijdens een wedstrijd belangrijke informatie omgeroepen en tegelijk getoond op videoschermen. Er zijn ook aangepaste alarmen om slechtzienden of doven te alarmeren.

AANDACHT VOOR VENTILATIE

Om door het UCI (l’Union Cycliste Internationale) als indoor wielerpiste “UCI klasse 1” gehomologeerd te kunnen worden, moet er worden voldaan aan bijzonder strenge randvoorwaarden. Een daarvan is een rigide controle op tocht en ongewenste luchtverplaatsingen, om een correcte tijdsregistratie in officiële wedstrijden te kunnen uitvoeren. Een hele uitdaging om dan ook nog eens binnenluchtkwaliteit te verzoenen met thermisch comfort in zomer en winter.

Het ontwerpteam zorgde voor voldoende luchtverversing door de ventilatiedebieten in werklokalen te verhogen (40m3/h per persoon). Aanvullend gebeurt er een voortdurende monitoring door CO-voelers, die de installatie instrueren om enkel te ventileren wanneer en waar nodig.

AANDACHT VOOR AKOESTIEK

De geïsoleerde ligging van de site maakt dat er weinig geluidshinder te verwachten valt ten opzichte van de woonomgeving, mits aandacht voor de inplanting van de toegang. De hoofdinkom is daarom zo ver mogelijk van de meest nabije woningen geplaatst.

De circulaire gevelelementen zijn opgebouwd met houtskeletwanden die zorgen voor een optimale akoestiek in het gebouw. Wanden en plafonds worden voorzien van geluidsabsorberende houtwolcementpanelen. De lichte dakconstructie bestaat uit geperforeerde steeldeck voorzien van rotswolisolatie. Om geluidsoverdracht tussen de verschillende sportaccommodaties onderling te beperken, worden de gemeenschappelijke scheidingswanden ontdubbeld.

DUURZAAM GEBRUIK VAN DE SITE

Hoewel dbv de footprint van Sportcomplex Wielerdroom zo compact mogelijk heeft gehouden, blijft er een bijzonder grote dakoppervlakte waarvan het hemelwater opnieuw in de bodem dient te worden geïnfiltreerd. Op het laagste punt van de site voorzien dbv architecten daarom een percolatierietveld. Deze wadi fungeert als overloop voor de regenwaterputten, die in eerste instantie het hemelwater bufferen.

Op de site worden een 170-tal parkeerplaatsen ingericht. Deze zullen worden uitgevoerd in kunststof grasdallen, zodat er behalve de wegenis, geen extra verharding dient aangelegd te worden. En het recreatieve parkplein ter hoogte van de inkom van het sportcomplex wordt uitgevoerd als beklinkering met waterdoorlatende voegen.