Alternative Skies: Sigrid Adriaenssens onderzoekt collectieve bouwkennis als motor voor architecturale innovatie

De installatie nodigt bezoekers uit om letterlijk en figuurlijk omhoog te kijken. Wat kunnen we leren van het dak als horizontaal bouwonderdeel? Hoe vertalen we lokale, ambachtelijke kennis naar een toekomstgerichte architectuurpraktijk? Alternative Skies stelt deze vragen via een indrukwekkende, 7,5 meter lange ‘Arcade’, gecombineerd met een rijk gevulde ‘Archive’ die traditionele dakvormen uit diverse culturen documenteert.

Arcade: drie ‘hemels’ van vakmanschap en technologie

Centraal in het project staat de zogenaamde Arcade, een reeks gewelven die elk een eigen bouwlogica verkennen: geweven, geprefabriceerd of ambachtelijk getimmerd. Samen vormen ze een geëxalteerd daklandschap dat inzet op materialiteit, geometrie en vakkennis. De Woven Tile Vault transformeert de Spaanse zarzo-mandenvlechttechniek tot een gesofisticeerde dakstructuur in wilg, opgebouwd met behulp van Augmented Reality. De Lazo Timber Vault bouwt voort op islamitische geometrieën en toont hoe ornament en structuur één kunnen worden. In de Segmented Willow Vault tenslotte herdenkt men het traditionele baksteengewelf als een mobiel, modulair systeem dat inzet op snelheid en handmatige montage.

De betrokkenheid van Sigrid Adriaenssens is vooral voelbaar in de nadruk op vormvinding en structurele optimalisatie. Als directeur van het Form Finding Lab aan Princeton University vertaalt ze fysische principes en rekentechnieken naar elegante vormen die tegelijk duurzaam en efficiënt zijn. “Vandaag gebruiken we fysica, wiskunde en engineering om het erfgoed van de ambacht te herdenken op schaal van grote bouwwerken,” aldus Adriaenssens.

Archive: erfgoed als inspiratie en leerplek

Onder de Arcade bevindt zich de Alternative Skies Archive, opgevat als een educatieve zone die traditionele dakvormen wereldwijd inventariseert. De tentoonstelling is opgebouwd rond drie thematische assen: Material Intelligence (de verhouding tussen materiaal en vorm), Tacit Intelligence (overdracht van kennis via handwerk en ervaring) en Building Intelligence (de synthese van ambacht en technologie). Egyptische duiventillen, Syrische koepels en Spaanse houtverbindingen worden gepresenteerd als levende bronnen voor een hedendaagse architectuurpraktijk.

De Archive is geen statische verzameling, maar een ‘landschap van kennis’ dat openstaat voor interpretatie en uitbreiding. Studenten van IE University werkten mee aan het ontwerp en de constructie, wat het project ook tot een pedagogisch experiment maakt. Het ambacht wordt zo niet alleen bestudeerd, maar ook opnieuw geactiveerd.

Collectieve intelligentie in de architectuur

Een centrale ambitie van Alternative Skies is het herwaarderen van collectieve intelligentie: de gedeelde kennis van ambachtslieden, ontwerpers, ingenieurs en gemeenschappen. Door in dialoog te gaan met meesters uit de Spaanse bouwtraditie—zoals mandenvlechter Carlos Fontales en houtbewerker Ángel María Martín—verbindt het project generaties en disciplines. Sigrid Adriaenssens’ wetenschappelijke benadering maakt het mogelijk deze kennis te analyseren, te modelleren en te schalen zonder het karakter te verliezen.

De installatie belichaamt zo de Biënnale-thema’s ‘Intelligens. Natural. Artificial. Collective.’ Curator Carlo Ratti zoekt expliciet naar projecten die experiment, samenwerking en ecologische relevantie verzoenen. Alternative Skies vormt daarop een krachtig antwoord: het combineert natuurlijke materialen, ambachtelijke technieken en digitale tools in een hedendaagse vorm van bouwen die respectvol is voor mens en omgeving.