Antwerpen zet schop in de grond voor allereerste Ringpark: Pomppark Zuid

Een bestaand pompstation dat de ring drooghoudt van grond- en regenwater vormt het kloppend hart van het park. Omdat het gebouw bijna acht meter lager ligt dan het straatniveau van de Singel en afgeschermd wordt door een geluidsmuur, wordt dit ook de stilste plek van het hele terrein. Rondom het pompgebouw verrijst een groene zitheuvel in terrassen met betonnen zittreden, vanwaar bezoekers kunnen uitkijken op het draaiende binnenwerk en het plein eronder. Het ontwerp toont hoe een technisch object ook een publieke ontmoetingsplek kan worden.

Speelheuvels, hondenweide en toegang voor iedereen

In de zone tussen de Kielsepoort en het pompstation komt een avontuurlijke speelruimte, waarin het aanwezige reliëf slim wordt benut. Een buisglijbaan loopt mee met de helling, een steltenparcours overspant een wadi, en in het bosrijkere deel van het park liggen klim- en zitstammen verspreid. Een zandbak met waterspeeltoestel, gevoed door het regenwater van het pompgebouw, maakt het geheel af. Ook bij droogte blijft het toestel bruikbaar als zandspeelelement. De speelinrichting zet sterk in op natuurlijke materialen en bewegingsvrijheid.

Voor hondenliefhebbers is er een grote hondenloopzone van 3.200 vierkante meter voorzien. Die krijgt zitbanken, picknicktafels en verplaatst ook de bestaande infrastructuur op de site. Via verschillende toegangspleinen – waaronder bij de Desguinlei – wordt het park voor iedereen toegankelijk, te voet of per fiets. De circulatie volgt een open structuur die spontane verkenning aanmoedigt, met vertakkende paden richting buurt en station.

Groenblauwe long voor de stad

Het parkontwerp sluit nauw aan op het overkoepelende landschapsplan van het Ringpark Groene Vesten. Bestaande waardevolle bomen blijven maximaal behouden, terwijl bijkomende beplanting met grasland, heesters en bomen de biodiversiteit versterkt. Twee grote graszones dienen als open verblijfsplekken voor buurtbewoners. Pomppark Zuid wordt daarmee een robuuste groenstructuur in een intens stedelijk gebied, ontworpen met het oog op ecologische samenhang én menselijke beleving.

Ook waterbeheer speelt een sleutelrol. Al het regenwater kan lokaal infiltreren in de bodem. De verharding van de Singel zal gedeeltelijk afwateren richting het park, en het opgepompte grondwater van het pompstation zal in de toekomst gezuiverd en opnieuw ingezet kunnen worden. De hele inrichting toont hoe publieke ruimte ook een actieve rol kan spelen in klimaatadaptatie en waterkringlopen.

Dempende wanden en slimme ecologie

Om het park goed bruikbaar te maken ondanks de nabijheid van trein en Ring, komen er geluidswerende wanden tussen het spoor en het park. Die bestaan uit schanskorven, opgevuld met zorgvuldig geselecteerde breuksteen. Onderzoek van de Universiteit Gent wijst uit dat dit type opbouw een significant dempend effect heeft op het omgevingsgeluid. De precieze materialisatie wordt momenteel nog verfijnd in overleg met specialisten, zodat het eindresultaat zowel technisch als esthetisch sterk zal zijn.

In het westen sluit het park via een verhoogd platform aan op het vernieuwde station Antwerpen-Zuid. Dat platform biedt plaats voor deelmobiliteit, terwijl eronder een ecologische verbinding komt richting het nog aan te leggen Ringpark Zuid. Takkenrillen en boomstammen zorgen er voor beschutting en doorgang voor kleine dieren. Deze vorm van faunapassages wordt een herkenbaar element in álle toekomstige Ringparken.

Brialmont-erfgoed tastbaar in het park

Pomppark Zuid bevindt zich op een historisch beladen plek: hier stonden ooit twee toegangspoorten van de negentiende-eeuwse Brialmontvesting, de Kielsepoort en de Sint-Laureispoort. Beide verdwenen poortgebouwen krijgen nu een leesbare plek in het park. Hun oorspronkelijke footprint wordt aangeduid met muurtjes in kleiklinkers, terwijl een recht pad van drie meter breed in gezaagde kasseien de vroegere doorgang onder de poorten uittekent.

In het centrale deel van het park komt bovendien een gravure in blauwe steen met de volledige plattegrond van de Brialmont-omwalling. Zo wordt het militaire erfgoed opnieuw zichtbaar gemaakt in het hedendaagse landschap. De ingrepen zijn bescheiden maar betekenisvol, en versterken de gelaagdheid van het park zonder de openheid of bruikbaarheid te hinderen.

Eerste park van een groter geheel

Pomppark Zuid is het eerste tastbare deelproject binnen het Ringpark Groene Vesten. Dat grotere geheel zal zich uitstrekken van station Antwerpen-Zuid tot aan het knooppunt met de E34/E313 in Borgerhout-Deurne, goed voor zo’n 136 hectare of bijna 190 voetbalvelden aan verbonden stadsnatuur. Net zoals het volledige Ringpark is ook Pomppark Zuid ontworpen met de mogelijkheid tot een latere overkapping van de Ring in het achterhoofd.

De werken worden uitgevoerd door aannemer Stadsbader, onder coördinatie van AG Vespa. Als alles vlot verloopt, opent het park eind 2026 de poorten voor de buurt. Dan zal Antwerpen er niet alleen een nieuw groengebied bij hebben, maar ook een voorbeeldproject dat laat zien hoe infrastructuur, erfgoed, ecologie en publieke ruimte kunnen samenvallen in één coherent en uitnodigend stadslandschap.