Vooruitblik keynote: Tomas Ooms over hergebruik in de bouwsector

“Dit wás een circulair gebouw”

De term ‘circulair gebouw’ wordt te pas en te onpas gebruikt. Volgens Tomas Ooms heeft die uitspraak pas waarde aan het einde van de levenscyclus van een gebouw, wanneer daadwerkelijk wordt aangetoond dat de materialen hergebruikt zijn. “Tot dat moment is alles een aanname. We kunnen hopen dat een gebouw hergebruikt zal worden, maar het blijft een voorspelling.” De echte uitdaging ligt volgens Tomas echter niet in het label of in de toekomst, maar in de praktijk van hergebruik vandaag: “Hoe zorgen we ervoor dat de opdrachtdefinities, de ontwerpen en de samenwerkingsvormen tussen de bouwpartners effectief bijdragen aan een toekomst met minder verspilling?”

Daarnaast benadrukt hij het belang van een fundamentele ontwerpvraag: “Hoe creëren we de grootste ruimtelijke kwaliteit met zo weinig mogelijk energieverbruik? “Hergebruik kan daar sterk aan bijdragen. Het gaat niet alleen om het opnieuw inzetten van materialen, maar ook om het herdenken van woon- en werkvormen.”

Schaarste en overvloed als motor voor innovatie

Circulariteit gaat vaak uit van het principe dat materialen uit bestaande gebouwen in de toekomst beschikbaar zullen zijn voor hergebruik. Maar die veronderstelling klopt niet altijd. “Als we circulair willen bouwen, moeten we beseffen dat materialen niet altijd in de gewenste hoeveelheid of kwaliteit beschikbaar zullen zijn.” Tomas wijst op een fundamenteel spanningsveld tussen materiaalvraag en beschikbaarheid waar ontwerpers op moeten anticiperen.

“Neem als voorbeeld het Zwitserse project K118 in Winterthur. Daar werden al vóór de start van de uitvoering hergebruikte materialen ingekocht, iets wat in ons Belgische aanbestedingssysteem nog niet gangbaar is.” Het huidige model laat weinig ruimte voor flexibiliteit en anticipatie. Volgens Tomas moeten architecten, aannemers en opdrachtgevers al eerder in het proces keuzes maken over hergebruik. “Momenteel kopen we materialen pas aan wanneer de uitvoering begint. Maar stel dat we al bij het ontwerp beslissingen nemen op basis van beschikbare hergebruikte materialen? Dat zou de hele keten veranderen.”
Omgekeerd ziet hij ook kansen in overvloed. “Sommige materialen zullen in grote hoeveelheden beschikbaar blijven. Kunnen we daar op een onverwachte manier gebruik van maken? Kunnen we andere ontwerpmethodes ontwikkelen om in te spelen op wat er wél is?”

Voorbeeldprojecten als onderzoek

Vooruitgang in hergebruik komt volgens Tomas niet enkel van geslaagde projecten, maar juist ook uit alle pogingen. “We moeten projecten als onderzoeksplatformen beschouwen en open communiceren over wat wel en niet gelukt is.” Hij pleit voor een realistische evaluatie, waarbij ook de impact op kosten en energieverbruik wordt meegenomen. “Zo geven we zelf publiek inzicht in onze uren als ontwerpers. We tonen waar meer werkuren in zijn gekropen dan verwacht en waarom. Zulke eerlijke en transparante inzichten zijn cruciaal om te werken met hergebruik efficiënter te maken.”

Studiedag ‘Bouwen in de toekomst: hergebruik’

Ben je er ook van overtuigd dat hergebruik dé toekomst is voor de bouwsector? Mis dan de studiedag ‘Bouwen in de toekomst: hergebruik’ op dinsdag 18 maart in Oostende niet! Kom meer te weten over de uitdagingen en de voordelen en ontdek hoe je dit concreet toepast in jouw projecten. Tijdens zijn keynote gaat Tomas Ooms alvast dieper in op deze thema’s. Hij toont inspirerende voorbeelden van hergebruik en brengt tegelijk een eerlijke analyse van de uitdagingen in de praktijk.

Deelnemen aan deze studiedag is gratis, maar inschrijven is noodzakelijk. Inschrijvingen worden afgesloten op maandag 10 maart 2025.

Klik hier voor meer info en inschrijvingen