COOCK+ Klimaatdak: multifunctioneel, circulair en klimaatbestendig

COOCK+ Klimaatdak is de voortzetting van het Klimaatdak-protocol, dat tijdens Batibouw 2024 werd voorgesteld. Via de Klimaatdak-projecten wil de dakensector zelf de aanzet geven om tegen 2030 van ieder nieuw of gerenoveerd dak een klimaatdak te maken.

Waarin verschilt een klimaatdak van een traditioneel geïsoleerd dak?

Kwaliteit staat voorop. Een duurzaam dak heeft in de eerste plaats een lange levensduur. De uitvoering gebeurt volgens de regels van de kunst en de meest recente inzichten. Een dak wordt maximaal geïsoleerd met het oog op klimaatneutraliteit en wordt onderhoudsvriendelijk ontworpen en geconstrueerd. Bouwtechnische duurzaamheid en een lange levensduur betekenen ook regelmatig en correct onderhoud.

Multifunctionaliteit

Platte daken dragen bij aan de verhoging en maximale invulling van het ruimtelijk rendement. Er bestaan vier types, maar een klimaatdak kan verschillende (en zelfs alle) typologieën combineren.

• Groene daken (biodiverse daken) creëren ruimte voor natuur en zijn begroeid. Ze hebben een positief effect op de biodiversiteit, hittestress, regenwaterafvoer en zorgen voor energiebesparing en koeling van het gebouw. Een groendak met een soortenrijke vegetatie afgestemd op de lokale fauna, met onder andere een mix van één- en meerjarige kruidachtigen, grassen, heesters en eventueel bomen krijgt de voorkeur.
• Blauwe daken (waterretentiedaken) bufferen het regenwater. Ze dragen bij aan het vermijden van wateroverlast en droogte en hebben een verkoelend effect.
• Gele daken (energiedaken) worden gebruikt voor de opwekking van duurzame energie en worden aangeduid met een gele kleur. Bijvoorbeeld het installeren van zonnepanelen zorgt voor minder CO₂-uitstoot en een lagere energierekening.
• Rode daken (functionele daken) zetten in op het creëren van extra (recreatieve) leefruimte zoals een terras, een zwembad of een sportveld. Een rood dak draagt onder meer bij aan de sociale cohesie en een goede gezondheid.

Voor elke dakoppervlakte die wordt ontworpen of grondig gerenoveerd gebeurt een afweging hoe de multifunctionaliteit het best kan worden ingevuld. Elementen die in rekening moeten worden gebracht zijn de behoeften, de omgeving en de technische haalbaarheid. Idealiter worden verschillende functies gecombineerd.

Circulariteit

Recyclage en hergebruik van dakbedekkingsmaterialen moeten naar een hoger niveau om het primair materialenverbruik en de CO2-uitstoot terug te dringen.

Een belangrijke bottleneck bij het opnieuw inzetten van bestaande dakmaterialen is het gegeven dat je veel materialen worden verlijmd. Gekleefde materialen zijn bijna onmogelijk zuiver vrij te maken waardoor ze niet langer in aanmerking komen om hoogwaardig opnieuw te worden toegepast. Verdere innovatie in onder meer lekdetectiesystemen en de wijze waarop dakbedekkingen kunnen worden aangebracht moeten mee voor oplossingen zorgen.

Vast staat dat regelmatig en kwalitatief onderhoud een belangrijk element is om op het einde van de levensduur over voldoende 'propere' materialen te beschikken.

Beperken van de CO₂ in de brede keten

Bij de productie van de materialen, het transport en de installatie komt heel wat CO₂ vrij. Alle stakeholders in de keten denken na over hoe de uitstoot van broeikasgassen kan worden verminderd en idealiter tot nul worden herleid. Het meten van de CO₂-uitstoot en de denkoefeningen hoe deze kan worden verminderd leiden tot concrete acties.

Intentieverklaring

De eerste fase van het project bestond uit het lanceren van het Klimaatdak-protocol. Aannemers die het project ondertekenden, maakten daarmee hun engagement kenbaar om zich maximaal in te zetten voor deze gemeenschappelijke doelstellingen. Op iets meer dan een jaar tijd hebben al meer dan 180 bedrijven en organisaties uit de bouwsector, architectuur en projectontwikkeling het Klimaatdakprotocol ondertekend.

Verdere ontwikkeling

Dit jaar gaat Klimaatdak verder als een COOCK+project, wat staat voor 'Collectief Onderzoek & Ontwikkeling en Collectieve Kennisverspreiding/-transfer'. De Vlaamse Overheid subsidieert COOCK+-projecten via VLAIO om de introductie van technologie en/of kennis in een bepaalde sector te promoten. Dergelijke projecten zijn een instrument om innovatie te stimuleren.

COOCK+ Klimaatdak zal over drie jaar lopen. In deze tweede fase ligt het accent veel meer op het verzamelen en delen van kennis rond klimaatdaken.

Struikelblokken wegwerken

Tijdens een studiedag die eind vorig jaar plaatsvond, stelden de organisatoren de grootste technische struikelblokken vast die aannemers ervaren bij het uitvoeren van klimaatdaken. Op basis van die bevindingen bepaalden ze 33 prioriteiten, die gedurende de komende drie jaar als leidraad zullen dienen bij het bepalen van de werkpunten. Zo willen de initiatiefnemers gepaste oplossingen vinden voor de gekende technische knelpunten en tegelijk ook de lacunes in de bestaande kennis wegwerken.

Tijdens het voortraject is immers gebleken dat het niet altijd eenvoudig is om waterdichting, demonteerbaarheid en een lage milieu-impact met elkaar te verzoenen. Elke werf brengt andere uitdagingen met zich mee. Er bestaat geen perfecte oplossing die in alle situaties een optimaal resultaat oplevert.

Buildwise zal in het kader van COOCK+ Klimaatdak verschillende labotesten en onderzoeken uitvoeren om een beter inzicht te krijgen in gekende pijnpunten. Ze zullen maquettes met verschillende opbouwen met elkaar vergelijken en tal van factoren nader onderzoeken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de interactie tussen het dak en het microklimaat, de invloed van witte membranen op de omgevingstemperatuur, maar ook de invloed van vorst of vervuiling, de kwaliteit van het water dat opgeslagen is in waterretentiedaken.

Typedaken

De onderzoekers zullen verschillende samenstellingen en opbouwen vergelijken in een poging om met de opgedane kennis typedaken te ontwikkelen die losmaakbaarheid, duurzaamheid en veiligheid van de waterdichting combineren. Dit alles moet een schat aan nieuwe kennis over klimaatdaken opleveren. Ze delen alle bevindingen en onderzoeksresultaten via de Klimaatdak-website en via andere kanalen met de sector, zodat de opgedane kennis ook doorstroomt naar de praktijk.

Meer weten? Surf naar www.klimaatdak.be.